Wykonanie Polskiego Requiem Krzysztofa Pendereckiego w sobotę w Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego w Warszawie stanowić będzie wielki finał II Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej EUFONIE.
Utwór wykonają artyści: Iwona Hossa, Anna Radziejewska, Rafał Bartmiński, Tomasz Konieczny z towarzyszeniem Chóru Filharmonii Narodowej i Orkiestry Sinfonia Varsovia. Koncert poprowadzi Zsolt Nagy, węgierski dyrygent orkiestrowy i operowy, dyrygent i doradca muzyczny zespołu Israel Contemporary Players, wieloletni profesor dyrygentury w Konserwatorium Paryskim.
W wydarzeniu weźmie udział wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.
Polskie Requiem, jedno z najważniejszych dzieł Pendereckiego, związane jest z tragicznymi wydarzeniami i postaciami z najnowszej historii Polski: zbrodnią katyńską, powstaniami w czasie II wojny światowej – warszawskim i w getcie warszawskim, wydarzeniami na Wybrzeżu z 1970 r., ojcem Maksymilianem Marią Kolbe, kardynałem Stefanem Wyszyńskim i Janem Pawłem II. Ta monumentalna forma powstawała "razem z wolną Polską", stopniowo w ciągu prawie 26 lat.
Na początku kompozytor napisał dwa niezwiązane ze sobą, mniejszych rozmiarów dzieła: zamówioną przez Lecha Wałęsę Lacrimosę w 1980 r. i skomponowane po śmierci prymasa Wyszyńskiego Agnus Dei w 1981 r. W 1983 r. powstało Dies irae, zbudowane z sześciu żałobnych części. Trzy pierwsze elementy stanowiły pierwotną wersję Polskiego Requiem, wykonaną po raz pierwszy w Waszyngtonie z okazji 50. urodzin kompozytora.
Utwór rozrósł się niespełna rok później: w Stuttgarcie Mścisław Rostropowicz poprowadził Polskie Requiem wzbogacone o Requiem aeternam, Kyrie, Tuba mirum i Mors stupebit oraz Lux aeterna, Libera me, Domine i Finale.
Jak się okazało - co zaznaczono w opisie dzieła na portalu Ninateki - wciąż nie była to ostateczna wersja mszy: zanim – po śmierci papieża Jana Pawła II w 2005 r. – Penderecki włączył do niej Chaconne per archi, wcześniej - w roku 1993 dokomponował jeszcze Sanctus. Ostatecznie powstała monumentalna kompozycja, której obsadę, prócz solistów i chóru, stanowi bardzo rozbudowana orkiestra z poczwórnym składem instrumentów dętych drewnianych, sześcioma waltorniami i wielką sekcją perkusyjną.
W 1993 roku, w wywiadzie dla magazynu "Studio", Krzysztof Penderecki wyraźnie podkreślał swą polityczną postawę. "Komponując Requiem, chciałem zająć określone stanowisko, opowiedzieć się, po której jestem stronie" - mówił. Jednakże po latach w "Labiryncie czasu. Wykłady na koniec wieku" zaznaczył: "Nie wiem, czy zbytnio nie zgrzeszyłem – właśnie wobec wolnego +ja+ – ulegając imperatywowi polityki i narodowego etosu. Dzieła takie jak Polskie Requiem […] – jakkolwiek posiadają autonomiczny byt artystyczny – są narażone na odczytania bliskie publicystyki. Boję się mieszania porządków, nie chciałbym, by muzyka ta – pisana w określonym czasie – była tłem dla czegoś innego, ulegając tym samym spłyceniu".
W tym roku podczas Festiwalu EUFONIE wystąpiło blisko 640 artystów z 20 państw, odbyło się 15 koncertów, zagrało osiem orkiestr, miały miejsce trzy prapremiery i siedem polskich premier.
II Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej EUFONIE, którego organizatorami są Narodowe Centrum Kultury oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, trwał od 15 do 23 listopada. (PAP)
autor: Anna Bernat
abe/ itm/
