Prof. Maria Lubocka-Hoffmann i prof. Michał Gawlikowski odebrali nagrodę im. prof. J. Zachwatowicza

Uroczystość wręczenia nagród odbyła się podczas konferencji naukowej "Nowe badania, materiały i technologie w ochronie i konserwacji zabytków", zorganizowanej przez Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS.

"Nagroda Generalnego Konserwatora Zabytków i Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS im. profesora Jana Zachwatowicza za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań i ochrony zabytków należy do najbardziej prestiżowych wyróżnień w środowisku konserwatorskim" - powiedziała wiceminister Gawin.

Gratulując laureatom podkreśliła, że nagroda jest "wyrazem uznanie dla ich szczególnych zasług w ochronie polskiego i światowego dziedzictwa kulturalnego".

Zwracając się do wszystkich członków Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS, powiedziała: "gratuluję dotychczasowych osiągnięć i pragnę wyrazić nadzieję, że państwa wiedza, autorytet i wytrwałość w osiąganiu zamierzonych celów przyczynią się do jeszcze większej skuteczności działań na rzecz ratowania skarbów kultury światowej i popularyzacji polskiego dziedzictwa kulturowego na arenie międzynarodowej".

Podczas uroczystości wręczone zostały także specjalne podziękowania prof. Benjaminowi Mouton za wieloletnią działalność na rzecz ochrony światowego dziedzictwa i współpracę z Polskim Komitetem Narodowym ICOMOS.

Prof. Maria Lubocka-Hoffmann w 1970 roku ukończyła Wydział Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK w Toruniu. W latach 1975-2002 była wojewódzkim konserwatorem zabytków w Elblągu. 

MKiDN podało, że "jej szczególnym osiągnięciem stało się zainicjowanie i konserwatorski nadzór nad odbudową Starego Miasta w Elblągu, które w czasie wojny zostało zniszczone w 95 proc. (zostało 6 kamienic),a potem – przez wiele lat – planowano i próbowano zabudować je standardowymi blokami". Konserwator udało się zachęcić do inwestycji prywatne osoby pod warunkiem, że w projekcie domów będą respektowane działki średniowieczne. Zastosowana metoda polegała na wprowadzeniu nowej formy architektonicznej, respektującej historyczny, specyficzny układ przestrzenny. Została ona określona mianem retrowersji. Termin ten wszedł do słownika konserwatorskiego.

Odbudowę Starego Miasta w Elblągu poprzedziły prowadzone z inicjatywy Lubockiej-Hoffmann wieloletnie wykopaliska, dzięki którym udało się odkryć unikatowe pozostałości pierwotnej zabudowy i pozyskać wiele tysięcy zabytków ruchomych, wśród nich przedmioty importowane z wszystkich średniowiecznych ośrodków miejskich Europy, m.in. unikatowy instrument drewniany i tabliczki woskowe służące do zapisów kupieckich. Odkryte zabytki, które znajdują się obecnie w Muzeum Miasta, ukazują niezwykłe bogactwo kulturowe średniowiecznego Elbląga i są materialnymi śladami duchowej spuścizny kultury miejskiej w średniowieczu.

Na stronie MKiDN napisano, że "dzięki odbudowie Stare Miasto stało się też miejscem żywym, w którym funkcjonują prywatne sklepy i miejsca wspólnotowe". W okresie, gdy Lubocka była wojewódzkim konserwatorem, podjęto także zakończone sukcesem poszukiwania śladów  słynnego miasta nadbałtyckiego z X w. Truso.

W 1997 była ona współorganizatorem międzynarodowej konferencji na temat odbudowy miast historycznych w Elblągu. W 1998 r. uzyskała stopień doktora na UMK. Po 2002 r. pracowała kilka lat jako konserwator w muzeum w Malborku i opublikowała kilka prac na temat zamku. W 2005 zyskała na Politechnice Wrocławskiej stopień doktora habilitowanego, a następnie została profesorem Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Prof. Michał Gawlikowski urodził się w 1940 r. w Warszawie, studiował archeologię śródziemnomorską na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1958-1963. Ukończył je pracą magisterską u prof. Kazimierza Michałowskiego, który był również promotorem jego pracy doktorskiej (1972). Przewód habilitacyjny przeprowadził na podstawie książki "Les monuments funѐraires de Palmyre". W 1987 r. uzyskał tytuł profesora.

Od 1971 do 1975 r. związany był z Katedrą Archeologii Śródziemnomorskiej UW, a później z Instytutem Archeologii UW, w którym kierował przez wiele lat Zakładem Archeologii Bliskiego Wschodu. W latach 1982-1983 wykładał w uniwersytecie LYON 2 – Universitѐ Limiѐre. W latach 1991-2005 był dyrektorem Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, później w latach 2015-2018 był pracownikiem Centrum jako kierownik grantu NCN.

"Przez wiele lat kierował badaniami w Palmyrze, odsłaniając świątynię Allat (tam słynnego lwa, obecnie logo archeologii Bliskiego Wschodu), ale także rozpoznając układ miasta Palmyry, które było miejscem styku kultury zachodu rzymskiej i wschodu oraz ich wzajemnego oddziaływania" - napisano na stronie resortu kultury. Dodano, że Gawlikowski "prowadził także badania w Hawarthe w Syrii, Bidżan i Hatrze w Iraku, w Dżerasz w Jordanii i Anynuna w Arabii Saudyjskiej". Jest znawcą języka aramejskiego, używanego w Palmyrze (napisał wraz z prof. Starckym książkę nt. tego języka). Po studiach w archiwach ustalił, gdzie znajdowała się tzw. taryfa palmyreńska – napis fundacyjny odkopany na początku XX w. i znajdujący się w Ermitażu.

Przez wiele lat wraz ekipą konserwatorów, także polskich, prowadził prace nad ekspozycja palmyreńskich reliktów, które jako miejsce dziedzictwa światowego było najbardziej odwiedzanym zabytkiem w Syrii.

Gawlikowski jest uznawany za autorytet naukowy w skali światowej oraz najwybitniejszego obecnie badacza na Bliskim Wschodzie. Jest twórcą polskiej szkoły badań na Bliskim Wschodzie, a jego uczniowie są profesorami na kilku europejskich uniwersytetach. Jest również czynnym członkiem zespołu pracującego nad odbudową zabytków Palmyry. Ponadto jest członkiem wielu organizacji międzynarodowych, m.in.: członkiem - korespondentem Deutsche Archäologisches Institut, honorowym członkiem Institute of Graeco-Roman and African Studies w Atenach, korespondentem de l’Institute de France (Acadѐmie des Inscriptions et Belles-Lettres) i członkiem Zagranicznego Francuskiego Instytutu Acheologicznego w Bejrucie (IFAPO).(PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska

ksi/ itm/