Berlin 17.06.2020. Christo obok makiety swego "opakowanego" Reichstagu. Fot. PAP/EPA
W wieku 84 lat w Nowym Jorku zmarł pochodzący z Bułgarii artysta-abstrakcjonista Christo (Jawaszew), który wraz z żoną, Jeanne-Claude w 1985 r. "opakował" paryski Pont Neuf, a w 1995 r. budynek Reichstagu w Berlinie.
O zgonie tworzącego na emigracji od 1957 r. artysty powiadomiły też w niedzielę późnym wieczorem bułgarskie media.
Christo Władimirow Jawaszew urodził się 13 czerwca 1935 r. w Bułgarii. Tego samego dnia w Maroku przyszła na świat Jeanne-Claude Denat de Guillebon, z którą od 1958 r. zmarłego artystę połączyły więzy małżeńskie oraz wspólne projekty artystyczne. Przyniosły one małżonkom światową sławę, tworzącym na emigracji od 1957 r.
W swej działalności Christo i Jeanne-Claude łączyli koncepcje land-artu (sztuka ziemi)oraz tzw. sztuki ubogiej. Największy rozgłos przyniosły im tzw. emballage, polegające na pokrywaniu olbrzymimi płachtami z materiału lub kolorowej folii elementów krajobrazu oraz słynnych budowli.
Na początku Christo wraz z żoną zajmowali się opakowywaniem niewielkich gabarytowo przedmiotów, takich jak maszyna do pisania czy telefon. Od 1969 r. zaczęli opakowywać elementy wielokrotnie większe. W tym właśnie roku małżonkowie pokryli kolorowymi płachtami 2 km skalistego wybrzeża w Australii. Trzy lata później, w 1972 r. Christo zrealizował projekt polegający na przedzieleniu słynnego wąwozu w stanie Kolorado poprowadzoną między skalnymi ścianami kurtyną o wysokości 60 m i długości 420 m.
W 1985 r. Christo i Jeanne-Claude opakowali najstarszy z paryskich mostów - Pont Neuf. W 1995 r. ich uwagę przyciągnął budynek Reichstagu w świeżo zjednoczonym Berlinie. Wśród głośnych projektów Christo było też otoczenie różowym materiałem 11 wysp Surrounded Islands w Zatoce Biscayne niedaleko Miami. Ostatnimi zrealizowanymi projektami zrealizowanymi za życia artystów były Pływające keje w jeziorze Iseo we Włoszech oraz Mastaba w londyńskim Hyde Parku.
Działania te zmarły artysta opisywał w kategoriach przeciwstawiania pozoru najgłębszej istocie wybranego obiektu. Wyrwanie go z dotychczasowej, codziennej funkcji - poprzez opakowanie - pozwalało ukazać "prawdziwy obraz przedmiotu". W ocenie artysty było to wyzwanie rzucone społeczeństwu konsumpcyjnemu i "wyjściem ze sztuką do ludzi, którzy nigdy nie odwiedzają muzeów"
Ostatnim projektem zrealizowanym zgodnie z wolą artysty będzie opakowanie w 2021 r. Łuku Tryumfalnego w Paryżu - "L'Arc de Triomphe Wrapped". "Christo i Jeanne-Claude zawsze uważali, że ich sztuka powinna być kontynuowana, stąd projekt dotyczący Łuku na Placu Gwiazdy w Paryżu" - napisano w komunikacie rodziny ws. śmierci artysty.
Jesienią bieżącego roku w paryskim Centrum Pompidou zostanie też zorganizowana retrospektywa poświęcona twórczości Jeanne-Claude i Christo, którzy na zawsze będą kojarzeni z poszukiwaniami artystycznymi drugiej połowy burzliwego XX wieku.
Christo Jawaszew urodził się w 1935 r. w środkowobułgarskim mieście Gabrowo. Uczył się w sofijskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1957 r. wyemigrował na Zachód. Mieszkał w Wiedniu, Genewie i w Paryżu. Ostatecznie osiadł w Nowym Jorku. (PAP)
Autorka: Ewgenia Manołowa
man/ mars/
