Uroczystość zaprzysiężenia wojsk powstańczych i wręczenie sztandaru 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. Poznań, 26.01.1919. Fot. NAC
Zakończone zostały prace nad drugim wydaniem „Encyklopedii Powstania Wielkopolskiego 1918–1919”. Publikacja miała premierę na 100-lecie wybuchu powstania, drugie, poprawione, uzupełnione i uaktualnione wydanie ma się pojawić w tym roku.
Publikacja pod redakcją Janusza Karwata i Marka Rezlera miała premierę w listopadzie 2018 roku, ukazała się nakładem Wydawnictwa Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu (WBPiCAK) na 100. rocznicę wybuchu powstania wielkopolskiego.
Encyklopedia cieszyła się dużym wzięciem - przy okazji kolejnej, 101. rocznicy wybuchu powstania książka była już nie do nabycia. Z powodu pandemii nie powiodły się też zapowiadane plany dodruku przed ubiegłoroczną, 102. rocznicą wybuchu insurekcji.
Dr hab. Piotr Szlanta: na sukces Wielkopolan wpłynęło przywiązanie do polskości
We wrześniu ub. roku dyrektor WBPiCAK Iwona Smarsz powiedziała PAP, że ponowne, uzupełnione wydanie encyklopedii uwzględnione jest w planach wydawniczych na rok 2021.
Jeden ze współautorów dzieła, dr Marek Rezler poinformował PAP o zakończeniu prac nad drugim wydaniem. Materiały już trafiły do wydawnictwa.
"W drugim wydaniu doszło kilkanaście nowych artykułów: pojedynczych haseł i biogramów. Udało się nam np. dotrzeć do rodziny Adama Ulricha, współautora, obok Leona Prauzińskiego, książki "W marszu i w bitwie: szlakiem powstańców wielkopolskich 1914-1920". Jego biogram znajdzie się w encyklopedii" - powiedział.
Jak przyznał, po ukazaniu się pierwszego wydania, do autorów zgłaszały się rodziny powstańców, które życzyły sobie umieszczenia ich krewnych w encyklopedii.
Dr M. Rezler: Powstanie Wielkopolskie istotnie wpłynęło na kształt odradzającej się Polski
"Niestety nie było to możliwe ze względu na objętość wydawnictwa, ale udało nam się ponanosić poprawki, uaktualnienia i uzupełnienia. Rzeczywiście już w pierwszym wydaniu można było np. uwzględnić fakt, że rzekomy polski nalot na Frankfurt w styczniu 1919 roku był legendą. Uaktualniona jest bibliografia, zawiera m.in. te publikacje, które ukazały się z okazji 100. rocznicy wybuchu powstania" – powiedział Rezler.
Historyk przyznał, że od czasu publikacji pierwszego wydania stan wiedzy o powstaniu znacząco się nie zmienił. Na kanwie prac nad encyklopedią pojawiły się jednak nowe inicjatywy wydawnicze.
"Nadal nie wiemy, co w kwestii powstania wielkopolskiego kryją zagraniczne archiwa – głównie niemieckie, francuskie i brytyjskie. W dalszym ciągu nie udało nam się znaleźć instytucji, która by sfinansowała takie badania. Nie udało nam się też zaplanować programu, który pozwoliłby przeprowadzić kwerendę. Mamy jednak świadomość, że to warunek powodzenia dalszych badań nad powstaniem" – powiedział PAP Rezler.
Wydano przewodnik po miejscach spoczynku Wielkopolan poległych w latach 1918–1921
Historyk zdradził też, że przygotowany został zarys szeroko zakrojonych prac badawczych, uwzględniający szereg nowych aspektów, w tym badania archiwalne, które kierunkowo i w szerokim zakresie po raz ostatni były prowadzone pół wieku temu. Przygotowywane są też publikacje tekstów źródłowych, firmowane przez poznański oddział IPN. "To m.in. pełny tekst Tygodnika Urzędowego Naczelnej Rady Ludowej. W dalszej kolejności planujemy wydanie w pełnej formie rozkazów dziennych Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim" - podał.
W "Encyklopedii Powstania Wielkopolskiego 1918-1919", na ponad 500 stronach formatu albumowego znalazło się ponad 700 haseł, biogramów i artykułów problemowych. Uzupełnia je ponad 130 zdjęć i lustracji oraz ponad 50 map, szkiców i schematów. W pracach nad powstaniem publikacji uczestniczyło ok. 50 autorów artykułów i haseł.
Encyklopedia powstała dzięki środkom wielkopolskiego samorządu, który wsparł przedsięwzięcie kwotą ponad 440 tys. zł. Jak podkreślał w trakcie premiery dzieła marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak, publikacja zawiera "najaktualniejszy stan wiedzy o powstaniu wielkopolskim".
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. Było największym zwieńczonym zwycięstwem zrywem niepodległościowym na terenie zaborów. (PAP)
autor: Rafał Pogrzebny
rpo/ dki/
