Wystawa „Czuła uwaga. Urszula Czartoryska wobec fotografii”. Źródło: Muzeum Sztuki w Łodzi
„Czuła uwaga. Urszula Czartoryska wobec fotografii” - to tytuł wystawy, którą od piątku będzie można oglądać w Muzeum Sztuki w Łodzi. Złoży się na nią 170 spośród liczącej ponad 3 tys. dzieł muzealnej kolekcji fotografii tworzonej od lat 70. XX w. przez Czartoryską.
Wystawa, która zostanie otwarta w piątek w oddziale ms2, jest współorganizowana przez Fotofestiwal; jej celem jest zaprezentowanie postaci i praktyki wybitnej kuratorki i krytyczki sztuki od lat 70. ubiegłego wieku związanej z łódzkim Muzeum Sztuki.
"Badania Czartoryskiej, jej teksty i ciekawość fotografii we wszystkich przejawach ukształtowały nie tylko kolekcję muzeum, ale także całe pokolenia polskich artystek i artystów. Tytuł wystawy pochodzi z tekstu krytyczki. Określa postawę twórczą i badawczą, która wiąże się z czujnością, otwartością i zaangażowaniem" - podkreśliła Katarzyna Szklarek-Zarębska z Muzeum Sztuki w Łodzi.
Z tekstów Czartoryskiej zaczerpnięto również tytuły czterech części ekspozycji, odpowiadających wątkom, które szczególnie interesowały ją jako badaczkę. W części "Fotografia zakwestionowana" prezentowane są eksperymenty i poszukiwania artystów i artystek badających napięcie między fotografią i rzeczywistością - kwestionują oni obiektywność obrazu fotograficznego.
Dział "Prywatne, superprywatne, antyprywatne" przedstawia zjawisko migracji fotografii ze sfery prywatnej do publicznej, a "Odkształcanie obrazów świata" to prace twórców wykorzystujących fotografię do opisywania subiektywnych doświadczeń. Fotografii dokumentalnej poświęcono czwartą część wystawy - "Punkty styczności ze światem".
Jak wyjaśniają organizatorzy wystawy, Czartoryska postrzegała fotografię jako złożone zjawisko artystyczno-społeczne, z taką samą uwagą podchodząc do prac artystów awangardowych, fotografii amatorskiej czy rzemieślniczej - do interwencyjnych reportaży i fotografii humanistycznej.
Dla krytyczki i kuratorki istotne było postrzeganie fotografii w odniesieniu do innych dziedzin kultury: sztuk wizualnych, filmu czy prasy. Już w latach 70. - a więc na wiele lat przed rewolucją cyfrową i pojawieniem się mediów społecznościowych - Czartoryska pisała o niebezpieczeństwach, które wynikają z przeładowania sfery publicznej zdjęciami; zwracała uwagę na zacieranie się w nich granic prywatności, a także na obowiązek szanowania granic fotografowanego bohatera lub bohaterki i etyczne jej lub jego przedstawianie.
Na wystawę, która prezentowana będzie do 5 września, wybrano 170 dzieł z liczącej ponad 3 tys. egzemplarzy kolekcji fotografii zgromadzonej w Muzeum Sztuki. Zdaniem kuratorów ekspozycja pokazuje ciągłość poszukiwań artystycznych i rozwoju wybranych postaw twórczych od końca XIX do początku XXI wieku. Pozwala także prześledzić ewolucję medium opisywanego przez Czartoryską jako "niepowtarzalny środek porozumienia".
Urszula Czartoryska (1934-1998) była historyczką i krytyczką sztuki, przez większą część swojego zawodowego życia związaną z Muzeum Sztuki w Łodzi. W czasie studiów na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim obracała się w kręgu Grupy Zamek. Po studiach przeniosła się do Warszawy, gdzie wraz ze Zbigniewem Dłubakiem współtworzyła czasopismo "Fotografia". Był to ważny okres w jej karierze zawodowej, który ukształtował ją jako krytyczkę.
W 1966 roku jej mąż Ryszard Stanisławski objął funkcję dyrektora Muzeum Sztuki w Łodzi. Wraz z córką Olgą zamieszkali w muzealnym gmachu przy ul. Więckowskiego; ich życie prywatne ściśle związało się z funkcjonowaniem tej instytucji. W 1977 roku Czartoryska rozpoczęła pracę w muzeum, gdzie zajęła się tworzeniem Działu Fotografii i Technik Wizualnych orazbudowaniem kolekcji fotografii.
Była kuratorką dziesiątek wystaw i uczestniczyła w pracach nad większością wielkich projektów muzeum. Wykładała na Uniwersytecie Łódzkim, w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie Uniwersytet Artystyczny) w Poznaniu, a także w Wyższym Studium Fotografii w Warszawie. Opublikowała setki artykułów, jest także autorką dwóch prekursorskich na gruncie polskim książek - "Przygody plastyczne fotografii" (1965) i "Od pop-artu do sztuki konceptualnej" (1973). Publikacje te ukształtowały pokolenia artystów i teoretyków sztuki.(PAP)
Autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska
agm/ dki/
