Jan Heweliusz. Źródło: www.facebook.com/bibliotekagdanska
Pięć dzieł Jana Heweliusza zostało wpisanych na Polską Listę Krajową Programu UNESCO „Pamięć Świata”. Wśród nich są unikatowe egzemplarze dzieł „Selenographia” i „Machina coelestis”, zawierające dedykacje autora i ryciny kolorowane przez samego astronoma.
O wpisaniu pięciu dzieł Heweliusza na Polską Listę Krajową Programu UNESCO "Pamięć Świata" poinformowała w poniedziałek Marta Pawlik-Flisikowska z PAN Biblioteki Gdańskiej.
Uroczystość wręczenia certyfikatu odbędzie się w czwartek w Pałacu Belwederskim w Warszawie.
PAN Biblioteka Gdańska jest jedyną na świecie instytucją biblioteczną, która ma komplet drukowanych dzieł astronoma.
"Wpisanie dzieł Jana Heweliusza na Polską Listę Krajową programu UNESCO +Pamięć Świata+ na to dla nas, kustoszów tych dzieł, powód do wielkiej radości i dumy. Nie ukrywamy, że naszym marzeniem jest, aby kolekcja znalazła się na międzynarodowej liście +Pamięć Świata+ UNESCO, na co bez wątpienia zasługuje" - powiedziała, cytowana w komunikacie prasowym, dyrektor PAN Biblioteki Gdańskiej dr Anna Walczak.
Na kolekcję "hevelianów" PAN Biblioteki Gdańskiej składa się 19 dzieł autorstwa Jana Heweliusza wydanych między 1674 a 1690 rokiem w Gdańsku oraz liczne druki ulotne zawierające sprawozdania z obserwacji nieba. Publikowanie naukowiec rozpoczął od wydania map Księżyca. Zajmował się również ruchem planet oraz rozważał naturę komet. Pośmiertnie ukazał się katalog gwiazd i atlas nieba. Kolekcja "hevelianów" ma charakter monograficzny i umożliwia kompleksowe prace nad wkładem Heweliusza w historię astronomii.
Prawdziwą ozdobą i uzupełnieniem kolekcji "hevelianów" jest obraz olejny namalowany w 1677 r. przez Daniela Schultza. To portret astronoma na tle jego własnej biblioteki w trakcie spisywania wyników badań.
Całą kolekcję dzieł Jana Heweliusza można obejrzeć na platformie Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.
Jan Heweliusz urodził się 28 stycznia 1611 r. w Gdańsku, a zmarł także w tym mieście dokładnie w dniu swoich 76. urodzin, w 1687 r.
Pochodził z rodziny browarników. W młodości studiował prawo, matematykę, astronomię i rysunek na uczelniach w Holandii, Anglii i Francji. Po powrocie do Gdańska w 1634 r. przez wiele lat prowadził intensywne obserwacje astronomiczne, korzystając przy tym z wielu samodzielnie zbudowanych, unikalnych przyrządów. W 1664 r. Heweliusz został członkiem Królewskiej Akademii Nauk w Londynie.
Uczony stworzył ponad 20 wielkich dzieł oraz atlas 54 gwiazdozbiorów, z których 12 opisano po raz pierwszy. Jest również twórcą prototypu zegara wahadłowego i peryskopu. Oprócz działalności naukowej zajmował się też warzeniem piwa.
W działalności naukowej u jego boku stała druga żona Elżbieta Koopman. Ta córka bogatego gdańskiego kupca, pochodzącego z Holandii, zdobyła solidne wykształcenie, władała kilkoma językami, miała szerokie zainteresowania naukowe. Wspólnie z mężem Janem prowadziła obserwacje i badania astronomiczne. Sporządziła edycję dzieła "Prodromus astronomiae" ("Zwiastun astronomii") – katalogu niemal dwóch tysięcy gwiazd stałych i ich pozycji. Po śmierci Jana Heweliusza dokończyła pracę nad tą publikacją, wprowadzając liczne korekty, i opublikowała ją drukiem.(PAP)
autor: Robert Pietrzak
rop/ dki/
