Odsłonięcie tablicy w miejscu niemieckiego obozu w byłej fabryce Schoena. Sosnowiec, 16.07.2021. Źródło: oddział IPN w Katowicach
Obelisk z tablicą, upamiętniające więźniów dawnego niemieckiego obozu i więzienia, funkcjonujących w latach 1939–1941 w zabudowaniach byłej fabryki Schoena w Sosnowcu – odsłonili w piątek przedstawiciele katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej oraz miejscowego magistratu.
Jak wynika z piątkowej informacji IPN, kamień z tablicą został odsłonięty przy działce, na której znajdowały się zabudowania fabryki Schoena. W pobliżu, przy ul. 1 Maja 19, w tzw. nowym pałacu Schoena, mieści się dziś główna siedziba Sądu Rejonowego w Sosnowcu.
„Więziono tu Polaków oraz obywateli innych narodowości. Wielu z nich zostało zamordowanych przez funkcjonariuszy Gestapo i personel obozu i więzienia, a innych po brutalnym śledztwie przetransportowano do niemieckich obozów zagłady” – zaznaczono.
W pobliżu, od października 1939 r. znajdował się obóz dla ludności żydowskiej, potem od 1 kwietnia do 20 maja 1940 r. funkcjonował tam obóz przejściowy, z którego więźniowie polityczni trafiali do KL Auschwitz, a następnie działało policyjne więzienie zastępcze, które zostało zlikwidowane w 1941 r., w związku z utworzeniem identycznego więzienia w Mysłowicach.
Geneza i powstanie KL Auschwitz
Na tablicy napisano: „Nieopodal tego miejsca, w zabudowaniach byłej fabryki Schoena przy ul. 1 Maja 21-23 w Sosnowcu w latach 1939-1941, mieścił się niemiecki obóz funkcjonujący początkowo jako Judenlager, przekształcony później w obóz przejściowy, a następnie w zastępcze więzienie policyjne”.
„Więziono tu Polaków oraz obywateli innych narodowości. Wielu z nich zostało zamordowanych przez funkcjonariuszy Gestapo i personel obozu i więzienia, a innych po brutalnym śledztwie przetransportowano do niemieckich obozów zagłady” – zaznaczono.
W 1940 r. obóz przekształcono w zastępcze więzienie policyjne, nadal prowadzone przez SS-Sonderkommando w którym wciąż znęcano się nad osadzonymi podczas prowadzenia śledztw doprowadzając w ten sposób do śmierci wielu osadzonych. Wielu więźniów zostało wywiezionych do obozów zagłady. W lutym 1941 roku więzienie przeniesiono z Sosnowca do Mysłowic.
W informacji miasta uściślono m.in., że jesienią 1939 roku w opustoszałych halach fabryki Schoena niemiecka administracja wojskowa utworzyła obóz dla Żydów (Judenlager). Oprócz Polaków w obozie przetrzymywani byli Żydzi z Czech, Moraw, Węgier i Rumunii. Więźniowie byli poddawani dotkliwym represjom, wykorzystywano ich też do prac przymusowych na terenie Sosnowca.
W 1940 r. obóz przekształcono w zastępcze więzienie policyjne, nadal prowadzone przez SS-Sonderkommando w którym wciąż znęcano się nad osadzonymi podczas prowadzenia śledztw doprowadzając w ten sposób do śmierci wielu osadzonych. Wielu więźniów zostało wywiezionych do obozów zagłady. W lutym 1941 roku więzienie przeniesiono z Sosnowca do Mysłowic, a w uporządkowanych halach fabrycznych założono warsztaty stolarskie.
Miasto zaznaczyło, że odsłonięcie upamiętnienia jest finałem inicjatywy, podjętej przed kilkoma laty przez Klub Gazety Polskiej i mieszkańców Sosnowca, a zrealizowanej dzięki współpracy Urzędu Miasta z Instytutem Pamięci Narodowej.
Katowicki IPN wskazał, że monument powstał z inicjatywy fundatorów: Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Katowicach, Urzędu Miasta Sosnowiec, Serwisu SosnowiecFakty.pl oraz Klubu Gazety Polskiej w Sosnowcu.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ aszw/
