Domagamy się jak najszybszej decyzji Sądu Najwyższego w sprawie zmazania hańby sądu brzeskiego – powiedział w czwartek prezes PSL Władysław Kosiniak-Kamysz.
W czwartek, w 96. rocznicę zamachu majowego, politycy PSL oddali hołd poległym w bratobójczej walce, składając kwiaty przed pomnikiem Wincentego Witosa - przywódca ruchu ludowego, trzykrotnego premiera II RP, jednego z przywódców Centrolewu. Witos został skazany w procesie brzeskim, w którym na ławie oskarżonych zasiedli przywódcy przedwojennej opozycji, na 1,5 roku więzienia.
Kosiniak-Kamysz podczas konferencji prasowej przed pomnikiem Witosa na Placu Trzech Krzyży w Warszawie podkreślił, że PSL domaga się jak najszybszej decyzji Sądu Najwyższego "w sprawie zmazania hańby sądu brzeskiego". "Jeżeli nie wyprostujemy spraw związanych z przeszłością, trudno jest budować wspólnotę na przyszłość" - powiedział.
Proces brzeski
Szef PSL zauważył, że na lekcjach historii nie mówi się prawdy o zamachu majowym. Skrytykował rząd, który jego zdaniem, upolitycznia szkoły. Dodał, że jedna opcja polityczna nie może pisać historii. "Szkoła musi być apolityczna, ale musi być oparta o prawdę historyczną" - powiedział Kosiniak-Kamysz. "Jeżeli zginęło prawie 400 osób w bratobójczej wojnie to trzeba o tym powiedzieć" - dodał. Jednocześnie zaakcentował, że PSL jest jedynym środowiskiem, które dzisiaj pamięta o wydarzeniach sprzed 96 lat. "Państwo nie jest w stanie uczcić walczących, niestety przeciwko sobie, Polaków" - stwierdził polityk.
Odnosząc się do historycznych wydarzeń, powiedział, że "nie ma żadnego usprawiedliwienia dla dokonywania zamachu na demokrację". Dodał, że w kontekście wojny w Ukrainie te słowa też muszą bardzo mocno wybrzmieć.
Przewrót majowy był wojskowym zamachem stanu dokonanym w Polsce z inspiracji i pod kierownictwem Józefa Piłsudskiego w dniach 12-14 maja 1926 r. Pucz obalił demokratycznie wybrany rząd i prezydenta. W wyniku krwawych walk zginęło 215 żołnierzy i 164 cywilów. Zamach majowy rozpoczął w Polsce okres autorytarnych rządów sanacji.
Kasację ws. wyroku w procesie brzeskim, zmierzającą do uniewinnienia skazanych, wniósł do SN latem 2020 r. ówczesny rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar. O jej złożenie apelowało do RPO w 2019 r. Polskie Stronnictwo Ludowe.
Proces brzeski był konsekwencją represyjnych działań podjętych przeciwko opozycji przez marszałka Józefa Piłsudskiego w 1930 r. Działania te były jego reakcją na coraz większą aktywność stronnictw tzw. Centrolewu - antysanacyjnej koalicji powstałej w 1929 r., w skład której wchodziły: Polska Partia Socjalistyczna, Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie", Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast", Stronnictwo Chłopskie oraz Narodowa Partia Robotnicza.
Ostatecznie przygotowany przez prokuraturę akt oskarżenia objął 11 parlamentarzystów więzionych w Brześciu. Na ławie oskarżonych znalazło się sześciu członków PPS: Herman Lieberman, Norbert Barlicki, Adam Pragier, Stanisław Dubois, Adam Ciołkosz i Mieczysław Mastek, oraz pięciu ludowców: Wincenty Witos, Władysław Kiernik, Kazimierz Bagiński, Józef Putek i Adolf Sawicki.
Proces brzeski rozpoczął się 26 października 1931 r. przed Sądem Okręgowym w Warszawie. 13 stycznia 1932 r. zapadły wyroki: Dubois, Ciołkosz, Mastek, Pragier i Putek skazani zostali na trzy lata więzienia, Lieberman, Barlicki i Kiernik na dwa i pół roku, Bagiński na dwa lata, a Witos na półtora roku. Sawickiego uniewinniono. Później odbyły się także rozprawy apelacyjne. Ostatecznie Sąd Najwyższy postanowił w 1933 r. o utrzymaniu wyroków. Formalną amnestię dla więźniów brzeskich ogłosił dopiero 31 października 1939 r. prezydent RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz.
Kasację ws. wyroku w procesie brzeskim, zmierzającą do uniewinnienia skazanych, wniósł do SN latem 2020 r. ówczesny rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar. O jej złożenie apelowało do RPO w 2019 r. Polskie Stronnictwo Ludowe.
Na początku grudnia ub. roku Sąd Najwyższy wezwał wszystkich żyjących spadkobierców oraz członków rodzin osób skazanych w tym procesie o przekazanie oryginałów lub kopii akt spraw kasacyjnych w tej sprawie z 1933 r. W SN - jak informowano wcześniej - prowadzone jest postępowanie dotyczące odtworzenia akt procesu brzeskiego, w którym skazano przywódców przedwojennej opozycji.(PAP)
autor: Patrycja Sikorska
psi/ par/
