06.07.2022–16.07.2022
"In Between?" - międzynarodowa grupa studentów w podróży po pograniczach Europy. Źródło: Europejska Sieć Pamięć i Solidarność
Pogranicza współczesnej Europy to tereny o wyjątkowej kulturze pamięci, ukształtowanej przez burzliwą historię XX wieku: wojny, zmiany geopolityczne i masowe migracje. Już po raz ósmy właśnie w takich miejscach Europejska Sieć Pamięć i Solidarność organizuje szkołę letnią dla studentów z całej Europy. 7 i 8 lipca uczestnicy „In Between?” spotkają się na warsztatach w Warszawie, a następnie podzieleni na grupy wyruszą na trzy europejskie pogranicza: do Alzacji, Friuli-Wenecji Julijskiej oraz na Śląsk Cieszyński, gdzie przeprowadzą wywiady z mieszkańcami oraz stworzą serię podcastów.
Tegoroczną edycję projektu, która odbędzie się w dniach 6-16 lipca, rozpoczną trzydniowe warsztaty w Warszawie. W programie znajdą się wykłady na temat historii mówionej oraz praktyczne zajęcia z tworzenia i produkcji podcastów. Część teoretyczną poprowadzą Liana Blicharska, historyczka współpracująca z Muzeum Terroru we Lwowie; Maria Buko, dokumentalistka historii mówionej oraz Jarosław Kociszewski, dziennikarz, podcaster i redaktor naczelny Magazynu Nowa Europa Wschodnia. Dziennikarz i producent John Beauchamp z firmy Free Range przybliży uczestnikom podstawy produkcji podcastów. 9 lipca grupa podzieli się na trzy zespoły, które wyruszą na tygodniowe wizyty studyjne na pograniczu czesko-polskim, niemiecko-francuskim i słoweńsko-włoskim.
W Cieszynie i Českým Těšíne młodzi Europejczycy poznają historię i specyfikę śląskiego pogranicza. Przed I wojną światową w Cieszynie, który był stolicą regionu, mieszkali Polacy, Czesi, Żydzi i austriaccy Niemcy. Uczestnicy projektu spróbują odnaleźć odpowiedź na pytania: Jak zmieniły się relacje Polaków i Czechów od czasu otwarcia granic po przystąpieniu do Unii Europejskiej? Jaką rolę odgrywa w nich tożsamość regionalna, a jaką narodowa? Czy nadają im ton Praga i Warszawa, czy raczej lokalne więzi kulturalne i gospodarcze? W poszukiwaniach pomogą im przedstawiciele polskiej mniejszości Czeskiego Cieszyna i lokalni działacze społeczni z obu stron granicy.
Członkowie grupy udającej się do Alzacji będą gośćmi Centrum im. Alberta Schweitzera w Niederbronn-les-Bains, jednego z ośrodków prowadzonych przez Niemiecki Związek Ludowy Opieki nad Grobami Wojennymi. Niederbronn-les-Bains będzie stanowić bazę wypadową w okolice i do położonego 40 km dalej Strasburga. Stolica Alzacji i siedziba Parlamentu Europejskiego uważana jest dziś za symbol pokojowego współistnienia i integracji gospodarczej i kulturalnej zjednoczonej Europy. W przeszłości jednak mieszkająca tu ludność alzacka była ofiarą terytorialnych i politycznych roszczeń Francji i Niemiec. Czy tutejszym mieszkańcom udało się zachować własną tożsamość i język? Czy zagoiły się tu rany zadane przez wojny i ideologie XIX i XX wieku?
Trzecia grupa uczestników pojedzie w podróż po terenach Friuli-Wenecji Julijskiej, do miast partnerskich Gorycja – Nova Gorica przy granicy słoweńsko-włoskiej. W czasie I wojny światowej na wybrzeżach rzeki Soczy, nad którą położone są oba miasta, miały miejsce krwawe bitwy, o których przypomina niezliczona liczba pomników i miejsc pamięci. Gorycja to miejsce zetknięcia trzech kultur – niemiecko-austriackiej, słoweńskiej i włosko-weneckiej, a uczestnicy szkoły letniej będą śledzić ich wzajemne relacje. Partnerem lokalnym projektu jest dom kultury Kulturhaus Görz – ośrodek wspierający wielojęzyczność mieszkańców regionu.
Zadaniem każdego z zespołów będzie zebranie materiałów dokumentujących osobiste doświadczenia mieszkańców wieloetnicznych obszarów pogranicza oraz stworzenie podcastu oddającego atmosferę i historię odwiedzanych miejsc. Wywiady staną się częścią pakietu edukacyjnego, którego publikacja zaplanowana jest na 2025 rok. Podcasty natomiast zostaną udostępnione w bibliotece multimedialnej ESPS oraz na platformach streamingowych Spotify i Simplecast.
Realizowany od kwietnia 2016 r. cykl wizyt studyjnych “In Between?” czerpie z metodologii historii mówionej. Do tej pory w siedmiu edycjach projektu wzięło udział ponad sto trzydzieści młodych osób (poniżej 26 roku życia), które odwiedziły łącznie 22 wielokulturowe regiony Europy. Efektem tych wizyt są m.in. nagrania filmowych wywiadów z mieszkańcami współczesnych i dawnych obszarów przygranicznych, dostępne w zasobach ENRS, EUscreen oraz Europeana Migration.
W 2018 roku projekt został wyróżniony Special Mention Nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie Dziedzictwa Kulturowego EUROPA NOSTRA.
Partnerami tegorocznej edycji projektu „In Between?” są:
- Centrum Historii Zajezdnia, Ośrodek Pamięć i Przyszłość, Wrocław, Polska;
- Niemiecka Komisja ds. Grobów Wojennych (Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge), Niemcy;
- Międzynarodowe Centrum im. Alberta Schweitzera w Niederbronn-les-Bains (Internationale Begegnungstätte Albert Schweitzer), Francja;
- Dom Kultury Görz (Kulturhaus Görz), Włochy;
- Centrum Pamięci Narodów Post Bellum, oddział w Ostrawie (Paměť národa Moravskoslezský kraj), Czechy.
Projekt jest finansowany ze środków Unii Europejskiej.
Więcej informacji na temat poprzednich edycji projektu można znaleźć na stronie internetowej: www.enrs.eu/inbetween.
Źródło: Europejska Sieć Pamięć i Solidarność
