Edukatorium Juliusz – interaktywna wystawa poświęcona historii medycyny i farmacji – otwarta zostanie 10 września w zabytkowym kompleksie poszpitalnym „Juliusz” w Rybniku. Wystawa wypełnia cztery piętra odnowionej części zabudowań z przełomu XIX i XX w.
Chodzi o kompleks dawnego szpitala miejskiego nr 1 w Rybniku, zwanego "Juliuszem" (od historycznej postaci jego inicjatora, miejscowego lekarza, społecznika, folklorysty i miłośnika Śląska Juliusza Rogera). W poprzednich latach większa część zabudowań była niezagospodarowana, wśród nich dwa główne, najstarsze obiekty: „Juliusz” oraz „Rafał”.
Dwa lata temu oddano do użytkowania pierwszy z głównych budynków kompleksu po remoncie: „Rafał”. To w nim powstała przestrzeń wystawiennicza, którą wypełniła ekspozycja o historii medycyny i farmacji.
W piątek samorząd Rybnika i rybnickie Muzeum im. o. Emila Drobnego zorganizowały w „Rafale” konferencję prasową poprzedzającą otwarcie wystawy. „Otwarcie Edukatorium Juliusz, zbiegające się z Europejskimi Dniami Dziedzictwa, obchodzonymi w tym roku pod hasłem +Połączeni dziedzictwem+, ma charakter symboliczny” – ocenił prezydent Rybnika Piotr Kuczera.
„To przestrzeń, która dwadzieścia kilka lat temu była szpitalem. Dzisiaj znów mówimy tu o człowieku, o tym w jaki sposób funkcjonuje, na co jest narażony, jak powinien dbać o zdrowie. To dzięki wystawie poświęconej medycynie i farmacji - jednej z profesji i pasji Juliusza Rogera, patronującego miejscu od początku XX w., kiedy to obiekt funkcjonował jako Juliuskrankenhaus” - zaznaczył Kuczera.
„Rybnik przez lata inwestował w Strefę Juliusza, by mieszkańcy mieli szansę poznać historię tego miejsca” – podkreślił przewodniczący rybnickiej rady miasta Wojciech Kiljańczyk. „Szczególny aspekt dotyczy uczenia dzieci poprzez doświadczenie. Koncepcja przywrócenia do życia byłego szpitala wpisuje się w trend budowania nowoczesnego miasta, w którym istotną rolę odgrywa tworzenie miejsc, w których można doświadczyć nowych technologii sprzyjających edukacji i nauce” – uznał Kiliańczyk.
Jak zapewnił dyrektor Muzeum im. o. Emila Drobnego w Rybniku Wojciech Dominiak, siłą Edukatorium jest program edukacyjny. „Wystawa tworzy szkielet, na którym zawieszone będą różne formy edukacyjne, tworzące cykl edukacyjny o człowieku: warsztaty, moduły i ścieżki edukacyjne. Każdy znajdzie tu wiele ciekawych informacji z różnych dziedzin funkcjonowania człowieka” – powiedział.
„Jestem przekonany, że unikatowość tego miejsca w skali kraju sprawi, że z czasem marka Edukatorium Juliusz będzie rozpoznawana w całym kraju, a także poza jego granicami” – zadeklarował Dominiak.
Edukatorium Juliusz znajduje się na czterech kondygnacjach dawnego szpitala. Poszczególne pomieszczenia nawiązują wizualnie do współczesnych i dawnych przestrzeni szpitalnych, prezentując oddziały szpitalne i przyporządkowane im tematy. Są tam: oddział ortopedii i traumatologii, otolaryngologiczny, neurologiczny, okulistyczny, kardiologiczny, ginekologiczno-położniczy, urologiczny, pulmonologiczny, gastroenterologiczny, dermatologiczny, chorób wewnętrznych, onkologiczny, zakład diagnostyki oraz blok operacyjny.
Widzowie trafią też do szpitalnego archiwum na poddaszu, gdzie prezentowana jest historia medycyny i farmacji. Wystawa prezentuje postęp w medycynie i farmacji, który dokonał się od początków XIX wieku do czasów współczesnych. Wyjście z archiwalnej części wystawy prowadzi do strefy relaksu, w której są informacje o zdrowym trybie życia, odpowiednim odżywianiu, higienie czy skutecznym odpoczynku.
Wystawa ma pomagać zrozumieć procesy zachodzące w ciele człowieka, zmiany wynikające z upływu czasu, ale też akcentuje potrzebę profilaktyki, zdrowego żywienia czy dobrego, szczęśliwego życia. Dlatego też odwołuje się za do sfery życia psychicznego czy ludzkiej seksualności.
Wystawa przewidziana jest do samodzielnego zwiedzania, ale przygotowano też ścieżki edukacyjne i warsztaty o różnym charakterze dla różnych grup wiekowych. Umożliwia eksperymentowanie, doświadczanie, a przy okazji uczenie się, np. wystawowa sala operacyjna wprowadza w klimat prawdziwej operacji za pomocą aplikacji pozwalającej zostać chirurgiem, anestezjologiem czy instrumentariuszem.
W Edukatorium można zobaczyć model XVI-wiecznej protezy ręki, spróbować rehabilitacji w XIX-wiecznym stylu czy zajrzeć w głąb ciała człowieka bez udziału skalpela. Można tam również podejrzeć swój wygląd na etapie życia płodowego. Najmłodsi dowiedzą się jak prawidłowo zgłosić wypadek czy przeprowadzić, pod fachowym okiem, defibrylację.
Kompleks byłego Szpitala Miejskiego im. Juliusza Rogera zwany „Juliuszem” powstał na przełomie XIX/XX wieku. Składa się z kilku gmachów pomiędzy ulicami Miejską, Klasztorną i 3 Maja: pawilonu „Juliusz”, pawilonu „Rafał”, budynku byłego oddziału dermatologicznego, starej apteki oraz dawnego pogotowia ratunkowego. Częścią kompleksu jest dawna zdesakralizowana przyszpitalna kaplica.
Remontowany jest obecnie pawilon „Juliusz” to największy i najstarszy z budynków kompleksu. Według wcześniejszych informacji docelowo ma w nim powstać ekspozycja opowiadająca o przyrodzie Górnego Śląska. Planowana adaptacja obiektu zakłada też utworzenie edukatorium prezentującego dziedzictwo kulturowe miasta i regionu.
Remont pierwszego obiektu w tzw. Strefie Juliusza - pawilonu byłej dermatologii dawnego szpitala – rozpoczął się wiosną 2018 r. i trwał rok. W zmodernizowanym kosztem 3,6 mln zł pawilonie (z unijną 3 mln zł) miejsce znalazły m.in. Centrum Usług Wsparcia Rozwoju Rodziny, którego gospodarzem jest Ośrodek Rodzinnej Pieczy Zastępczej i filia wojewódzkiego ośrodka adopcyjnego.
Niezależnie od prac prowadzonych przez samorząd, remont najmniejszego z historycznych segmentów kompleksu – budynku dawnej apteki, pod kątem sal do praktycznej nauki zawodów - podjęła rybnicka Izba Rzemieślnicza. Izba od 2011 r. we współczesnych budynkach dawnego szpitala prowadzi rzemieślniczą szkołę zawodową.
Budowę kompleksu szpitalnego w Rybniku Juliusz Roger zainicjował w latach 60. XIX wieku. Szpital oficjalnie otwarto w 1871 r. Jako Szpital Miejski nr 1 istniał do 2000 r., kiedy wszystkie oddziały przeniesiono do nowego obiektu w dzielnicy Orzepowice. Później większość budynków woj. śląskie przekazało powiatowi rybnickiemu; w 2016 r. przejęło je miasto.
Kompleks +Juliusz+ to gmachy z czerwonej cegły w stylu neoromańskim i neogotyckim. Obiekty tworzą kwartał, wewnątrz którego znajduje się niewielki park – zieleniec, nazywany Bukówką. Budynki szpitala znajdują się pod ochroną konserwatorską, zostały wpisane do rejestru zabytków woj. śląskiego.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ pat/
