Paweł Edmund Strzelecki. Źródło: Wikimedia Commons
W niedzielę w Poznaniu rozpoczynają się obchody roku Pawła Edmunda Strzeleckiego – podróżnika i badacza. Z tej okazji w ciągu najbliższych miesięcy w stolicy Wielkopolski zaplanowano wystawy, konkursy, spotkania i koncerty – podaje magistrat.
Paweł Edmund Strzelecki urodził się w 1797 r. w podpoznańskiej wsi Głuszyna, która obecnie jest częścią stolicy regionu. Był badaczem, geologiem, odkrywcą i podróżnikiem, który jako pierwszy Polak okrążył indywidualnie kulę ziemską w celach naukowych. Strzelecki zdobył najwyższy szczyt Australii i nazwał go imieniem Tadeusza Kościuszki. Podróżnik osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał tytuł szlachecki. Zmarł w 1873 r. W 1997 r. jego prochy sprowadzono do Polski i złożono w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu. Z okazji 150. rocznicy śmierci odkrywcy Sejm ustanowił Pawła Edmunda Strzeleckiego jednym z patronów 2023 roku.
Poznański magistrat podał, że w niedzielne przedpołudnie (12 marca) przed pomnikiem podróżnika przy ul. Winklera 9 zaplanowano obchody 183. rocznicy zdobycia przez Strzeleckiego góry im. Tadeusza Kościuszki, a w Zespole Szkół nr 8 wręczone zostaną nagrody w konkursie plastycznym poświęconym podróżom Strzeleckiego.
W poniedziałek rozpocznie się cykl "Spotkania z podróżnikami". Jak poinformował magistrat pierwszym gościem będzie pisarz Łukasz Wierzbicki, który opowie o powstającej książce "Co hrabia porabia? Listy spod Góry Kościuszki". Ma to być publikacja adresowana do najmłodszych. Książka ma zostać wydana w tym roku. Spotkanie z autorem zaplanowano na godz. 17 w Szkole Podstawowej nr 69 przy ul. Winklera 8.
Magistrat podał, że w tym roku najprawdopodobniej ukaże się także książka "Góra Kościuszki", autorstwa Radosława Nawrota. "Będzie to powieść przygodowa dla dorosłych i młodzieży o podróży Strzeleckiego do Australii i czasie spędzonym przez niego na Antypodach. Opublikowany zostanie również przewodnik historyczny +Śladami Pawła Edmunda Strzeleckiego po Poznaniu i Wielkopolsce+, autorstwa Izabeli Wyszowskiej i Szymona Wieczorka" - podano w komunikacie.
Wydawnictwo Miejskie Posnania przygotowało wystawę plansz tematycznych poświęconych życiu i działalności podróżnika. Od 24 marca ekspozycja będzie dostępna przy kościele św. Jakuba Większego Apostoła na Głuszynie, latem zostanie przeniesiona do centrum Poznania, a jesienią na Wzgórze św. Wojciecha.
W maju Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu ma wydać, w ramach roku Strzeleckiego, okolicznościowe karty PEKA z wizerunkiem odkrywcy oraz motywami aborygeńskimi. Mają one być dostępne w ogólnej dystrybucji dla wszystkich mieszkańców.
Z kolei od maja do końca października Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, w ramach projektu "Dookoła świata z książką w Roku P.E. Strzeleckiego", przygotuje warsztaty plastyczne i literackie, konkurs fotograficzny, prezentacje książek podróżniczych i spotkania autorskie.
Cytowany w komunikacie magistratu dyrektor gabinetu prezydenta Urzędu Miasta Poznania Patryk Pawełczak zaznaczył, że punkt kulminacyjny tegorocznych obchodów przypadnie 6 października, w 150. rocznicę śmierci Strzeleckiego. "Spodziewamy się, że tego dnia do Poznania przyjadą zagraniczne delegacje. Odbędą się też uroczystości na Wzgórzu Św. Wojciecha, w kościele i krypcie, gdzie po mszy świętej zaplanowano koncert" - wskazał.
Z kolei w poznańskim fotoplastykonie przy ul. Ratajczaka 44 od października chętni będą mogli obejrzeć ekspozycję prezentującą miejsca odwiedzane przez Strzeleckiego w czasie jego podróży. "Na podstawie wystawy Wydawnictwo Miejskie Posnania przygotuje także warsztaty podróżnicze dla dzieci, przybliżające postać polskiego odkrywcy" - dodano w komunikacie.
Dodatkowo Strzelecki zostanie uhonorowany na pamiątkowej tablicy, która zawiśnie na murze otaczającym kościół na Wzgórzu Św. Wojciecha, w którym znajduje się krypta z prochami podróżnika. Odkrywca zostanie upamiętniony także na medalach tegorocznego Poznań Maratonu zaplanowanego na 15 października.
Magistrat podał, że w kościele na poznańskiej Głuszynie ma także wystąpić powstały w 2019 r. chór Aborygenów "Djinama Yilaga"; daty występów zostaną podane w późniejszym terminie.
Informacje o innych wydarzeniach związanych z obchodami roku Strzeleckiego można znaleźć na stronie www.poznan.pl/rokstrzeleckiego.
Urodzony 20 lipca 1797 r. Strzelecki pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej o tradycjach patriotycznych, jego ojciec był powstańcem kościuszkowskim. W 1834 r. Strzelecki wyruszył w podróż dookoła Ziemi. Prowadził badania przyrodnicze w paśmie Appalachów, na Florydzie i w Meksyku. Nad jeziorem Ontario odkrył eksploatowane do dziś złoża rud miedzi. W Ameryce Południowej badał wulkany i złoża surowców mineralnych. Od roku 1838 szlak podróży Strzeleckiego obejmował wyspy Polinezji i Hawaje, później Australię, wyspy Nowej Zelandii i Tasmanię. W Australii zbadał Wielkie Góry Wododziałowe, a najwyższy szczyt nazwał, na cześć przywódcy insurekcji z 1794 roku Mount Kościuszko. Odkrył i nazwał Gippsland, najżyźniejszy region rolniczy Australii. Strzelecki opracował szczegółową mapę geologiczną Nowej Południowej Walii i Tasmanii. W 1843 roku wrócił do Europy, a dwa lata później wydał opracowanie naukowe o Australii pt. "Fizyczny opis Nowej Południowej Walii i Ziemi van Diemena".
Strzelecki ostatecznie osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał tytuł szlachecki i został członkiem prestiżowych towarzystw naukowych. Angażował się także w działania dobroczynne, m.in. działając na rzecz dożywiania dzieci w okresie Wielkiego Głodu w Irlandii. Zmarł 6 października 1873 roku i został pochowany w Londynie. W 1997 r. jego prochy sprowadzono do Polski i złożono w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu. (PAP)
autor: Szymon Kiepel
szk/ akub/
