Biblioteka Światowego Związku Esperantystów z Rotterdamu przekazana do BN

W poniedziałek w siedzibie BN z udziałem m.in. wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego, dyrektora Biblioteki Narodowej dr. Tomasza Makowskiego oraz prezesa Universala Esperanto-Asocio dr Duncana Chartersa odbyła się ceremonia przekazania materiałów.

Dzięki porozumieniu Biblioteki Narodowej i Światowego Związku Esperantystów (Universala Esperanto-Asocio, UEA) do Warszawy z Rotterdamu przewieziono blisko siedem i pół tony unikatowych materiałów z biblioteki i archiwum UEA. W kilkudniowym pakowaniu wzięli udział pracownicy BN oraz pracownicy i wolontariusze UEA.

"Dzięki tej darowiźnie do polskiej Biblioteki Narodowej trafi z Rotterdamu bardzo cenny, wyjątkowy zasób, będący świadectwem rozwoju kultury i języka esperanto oraz swoistym upamiętnieniem idei twórcy esperanto dr. Ludwika Zamenhofa. (...) Ten twórca, a przede wszystkim jego dorobek, idea, jest częścią polskiego dziedzictwa narodowego" - powiedział wicepremier, minister kultury Piotr Gliński.

Szef MKiDN dodał, że Ludwik Zamenhof, polski Żyd pochodzący z Białegostoku, "miał głębokie przekonanie, że język międzynarodowy zapewni wszystkim ludziom możliwość wzajemnego zrozumienia i poszanowania niezależnie od narodowości, rasy, religii czy wyznawanych poglądów". "Esperanto miało być sposobem na uniknięcie nieporozumień i konfliktów, narzędziem zapewniającym powszechny pokój. Wiemy wszyscy, że - niestety - wiek XX przyniósł dwa straszliwe totalitaryzmy, które zaprzeczały tej idei, ale jej nie unicestwiły" - ocenił.

Gliński wspomniał o szybkim rozwoju ruchu esperanckiego. "Pierwszy podręcznik języka międzynarodowego autorstwa dr. esperanto Ludwika Zamenhofa ukazał się w 1887 r. Niedługo potem powstało pierwsze towarzystwo esperantystów w Norymberdze. W 1905 r. zorganizowano pierwszy Światowy Kongres Esperanto we Francji, a już trzy lata później utworzono Światowy Związek Esperantystów. Konsekwencją rosnącej popularności esperanto był rozwój publikacji w tym języku oraz esperanckich zbiorów bibliotecznych" - stwierdził.

Minister kultury wyjaśnił, że "jednym z największych na świecie księgozbiorów esperanto jest Biblioteka Hectora Hodlera, której początki sięgają 1908 r. w ramach działalności Szwajcarskiego Towarzystwa Esperanto w Genewie". "Zakupiona w 1912 r. przez szwajcarskiego esperantystę i współtwórcę światowego ruchu esperantystów Hectora Hodlera, na mocy testamentu przekazana została Światowemu Związkowi Esperantystów. Dziś poprzez ofiarowanie tych zbiorów Bibliotece Narodowej zapisujemy kolejną kartę w historii ich podróży" - zaznaczył.

Jak poinformował, "zasoby Narodowej Książnicy wzbogacają się o ok. 30 tys. publikacji drukowanych, płyt, fotografii oraz materiałów archiwalnych stanowiących cenne źródło wiedzy o kulturze esperanto oraz dorobku i dziejach ruchu esperantystów". "Biblioteka Narodowa od dziś staje się centrum dokumentacji esperanto. Życzę, by unikatowe zasoby, poddane fachowej opiece Narodowej Książnicy, były w pełni wykorzystywane nie tylko przez badaczy i specjalistów, ale także przez miłośników oraz kontynuatorów idei esperanto" - podsumował wicepremier.

Dyrektor Biblioteki Narodowej powiedział, że "dzisiaj świętujemy przyjazd do Polski wspaniałej biblioteki Hectora Hodlera". "To jedna z największych, najkompletniejszych bibliotek gromadzących światową historię ruchu esperanto. Dla Polaków jest to część naszej własnej historii, bowiem język esperanto i początek ruchu esperanto w Polsce dał Ludwik Zamenhof. To zawsze będzie część polskiego dziedzictwa" - podkreślił Makowski.

Podziękował wszystkim tym, dzięki którym "przyjazd przeszło siedmiu ton książek, czasopism, pocztówek, materiałów archiwalnych od XIX wieku do dzisiaj, niemal komplet zarówno publikacji, jak i materiałów archiwalnych, dokumentujących esperanto w każdym kraju, znajduje się w bibliotece". "To była wielka logistyczna wyprawa" - dodał.

"Przed nami konserwacja tego ogromnego zbioru, katalagowanie. (...) Zamierzamy wydać katalog drukowany całości, ale także zamierzamy złożyć wniosek o wpis - doświadczenia, które jest zawarte w bibliotece Hodlera - na Listę Pamięci Świata UNESCO" - zapowiedział dyrektor BN.

Zapewnił, że polska Biblioteka Narodowa gwarantuje to, że "o esperanto nigdy nie zapomnimy i to będzie zawsze przypominane, jako część światowego dziedzictwa, również polskiego".

Prezes Universala Esperanto-Asocio dr Duncan Charters powiedział, że "bardzo się cieszy, że kolekcja wraca do źródła, do miejsca, które jest miejscem narodzin języka esperanto". "Istotne jest to, że esperanto jest częścią dziedzictwa nie tylko narodowego Polaków, lecz również międzynarodowego dziedzictwa kulturowego" - zwrócił uwagę.

Jak mówił, "Światowy Związek Esperantystów cieszy się, że znalazł dobry dom dla tej wspaniałej kolekcji". "Wierzymy, że polska Biblioteka Narodowa będzie w stanie jak najlepiej chronić te kolekcję" - podkreślił.

Najcenniejszą część zbioru stanowi Biblioteka Hectora Hodlera, jeden z największych na świecie księgozbiorów esperanto, z historią sięgającą 1908 r. i działalności Szwajcarskiego Towarzystwa Esperanto w Genewie oraz zakupu poczynionego w 1912 r. przez syna wybitnego malarza Ferdinanda Hodlera – Hectora Hodlera (1887–1920), szwajcarskiego esperantystę, współzałożyciela UEA, i jego pośmiertnego daru dla UEA. To blisko trzydzieści tysięcy książek, roczników czasopism, pudeł fotografii i płyt. Wśród nich również jedne z pierwszych drukowanych publikacji w esperanto z końca XIX w. Znaleźć tu można również interesujące polonica – tłumaczenia na esperanto zarówno klasyki polskiej literatury, jak i literatury współczesnej.

Wśród materiałów z archiwum UEA włączonych do zbiorów BN znajdują się m.in.: zbiór dokumentujący działalność UEA (w tym dokumenty organizacyjne, korespondencja z członkami, prace na konkurs literacki), kolekcja rzadkich pocztówek w esperanto, plakaty upamiętniające kolejne wydarzenia z życia UEA (światowe kongresy, zjazdy, rocznice), nagrania kursów do nauki esperanto (na płytach winylowych, kasetach vhs, kasetach magnetofonowych i płytach cd), gry i zabawki dla dzieci uczące esperanto przez zabawę, albumy fotograficzne, pamiątkowe pieczęcie.

Biblioteka Hectora Hodlera oraz materiały z archiwum UEA poddawane są obecnie planowej, sukcesywnej dezynfekcji oraz kontroli konserwatorskiej, następnie zaś będą katalogowane, a z czasem również zdigitalizowane. Dzięki darowi polska Biblioteka Narodowa stanie się głównym centrum dokumentacji esperanto dla badaczy z całego świata. To ważna część dziedzictwa światowego i polskiego.

W Bibliotece Narodowej odbywa się seminarium poświęcone znaczeniu Esperanto i kolekcji Hectora Hodlera. (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska, Daria Porycka

ksi/ dap/ dki/