Fot. PAP/P. Kula
Międzynarodowa konferencja naukowa, wystawy, publikacje, w tym tłumaczenie na język polski – znalazły się w programie obchodów Roku Kodeksu Supraskiego, cennego zabytku piśmiennictwa słowiańskiego, wpisanego na listę „Pamięci świata” UNESCO.
Szczegóły obchodów zaprezentowano w środę na konferencji prasowej w bibliotece Akademii Supraskiej w Supraślu k. Białegostoku.
Kodeks Supraski powstał pod koniec X wieku na terenie obecnej Bułgarii, a odkryty został w 1823 roku w ówczesnym klasztorze bazylianów w Supraślu przez księdza prof. Michała Bobrowskiego z Wilna. Zaliczany jest do najstarszych i najcenniejszych na świecie zabytków języka i piśmiennictwa słowiańskiego; jest też nieocenionym źródłem do badań nad językiem starocerkiewno-słowiańskim.
Kodeks napisany jest cyrylicą; zawiera 27 żywotów świętych i 22 nauki ojców Kościoła przeznaczonych na miesiąc marzec, a także jedną modlitwę. Nie wiadomo, w jakich okolicznościach opuścił Bułgarię. Jedna z wersji mówi o podarowaniu Kodeksu klasztorowi supraskiemu w XVI wieku przez fundatora monasteru Aleksandra Chodkiewicza. Księga ma 285 kart - 151 z nich przechowywanych jest w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Część druga, licząca 118 kart, znajduje się w Bibliotece Uniwersytetu w Lublanie w Słowenii, a 16 kart w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Sankt Petersburgu.
Z wnioskiem o ustanowienie 2023 Rokiem Kodeksu Supraskiego w regionie wystąpił do samorządu województwa podlaskiego prawosławny arcybiskup białostocko-gdański Jakub; w listopadzie radni przyjęli stosowną uchwałę. W 2023 r. wypadają ważne rocznice związane z kodeksem: tysiąclecie istnienia tego zabytku piśmiennictwa, jubileusz 500-lecia od momentu, kiedy trafił do biblioteki supraskiego klasztoru oraz 200-lecia jego odnalezienia w tym monasterze.
"Wszystkie te daty mówiły nam, że rok 2023 jest najlepszym momentem, żeby przypomnieć o tym bardzo cennym rękopisie" - mówił w środę na konferencji abp Jakub, który przewodzi komitetowi honorowemu obchodów. Mówiąc o znaczeniu Kodeksu Supraskiego podkreślił, że pokazuje on, jakie kontakty w tamtych czasach, dziesięć wieków temu, miał monaster supraski z resztą świata. Zaznaczył, że możemy się szczycić i cieszyć tym, że w bibliotece monasteru znajdował się najstarszy tak zachowany rękopis z tamtego okresu, pokazuje - jak dodał - "że nasi przodkowie mieli takie kontakty, co świadczy o poziomie intelektualnym i również duchowym, ale i naukowym tamtego okresu".
"Kodeks (Supraski) jest dziełem nietuzinkowym, najwspanialszym, jakie można sobie wyobrazić, jednym z niewielu takich, które są, były w dziejach naszego regionu, ale też naszego świata" - podkreślił marszałek województwa podlaskiego Artur Kosicki. Mówił, że w programie znalazło się wiele wydarzeń skierowanych do różnych grup, także najmłodszych. Zadeklarował, że podejmie działania, aby na czas obrad wrześniowej konferencji naukowej wypożyczyć, jeśli będzie taka możliwość, Kodeks Supraski z Biblioteki Narodowej w Warszawie.
Międzynarodowa konferencja naukowa zaplanowana jest w dniach 22-24 września, a odbędzie się w Białymstoku i Supraślu - przekazał ks. Jarosław Jóźwik, kanclerz działającej w zabudowaniach monasterskich Akademii Supraskiej i koordynator obchodów. Współorganizowane będą z Ambasadą Bułgarii w Warszawie oraz Bułgarską Akademią Nauk.
Ks. Jóźwik podkreślił, że program obchodów jest bardzo bogaty, a wydarzenia już się odbywają. Wymienił tu m.in. materiał, który został wyemitowany 1 stycznia w jednym z programów białostockiego oddziału telewizji publicznej, a był poświęcony Kodeksowi. W Białymstoku i Supraślu można oglądać wystawy poświęcone temu cennemu zabytkowi.
Powstaną też trzy rzeźby - pulpity z kamienia z otwartym Kodeksem Supraskim, które staną w Białymstoku, Supraślu i podlaskiej wsi Wólka Wygonowska - miejscu urodzenia prof. Bobrowskiego. Będą też posadzone dęby upamiętniające obchody tego roku.
Wśród innych wydarzeń znalazły się również m.in. wydanie książeczki dla dzieci przybliżającej najmłodszym Kodeks Supraski a także publikacji Akademii Supraskiej poświęcona świętom i świętym Kodeksu. Ukaże się też płyta inspirowana Kodeksem Supraskim; utwory wykonają trzy podlaskie chóry. Powstaje też medal okolicznościowy.
W ramach obchodów przygotowywane jest także tłumaczenie Kodeksu na język polski. Abp Jakub podkreślił, że dzięki tłumaczeniu treść Kodeksu będzie dostępna dla wszystkich. Nad tłumaczeniem pracują eksperci języka słowiańskiego z kilku ośrodków w kraju, a wyda je Książnica Podlaska i Fundacja Oikonomos. Ks. Jóźwik zapowiedział, że tłumaczenie ma ukazać się pod koniec roku, na zakończenie obchodów Roku Kodeksu Supraskiego.
Patronat nad obchodami objął prezydent RP.(PAP)
autorka: Sylwia Wieczeryńska
swi/ dki/
