Kazimierz Prószyński. Źródło: Wikimedia Commons
Kino w galerii „Okno na Kulturę” przy MKiDN wyświetla liczące 120 lat filmy prekursora polskiej kinematografii Kazimierza Prószyńskiego. Widzowie obejrzą „Powrót birbanta” oraz „Przygody dorożkarza” (1902), a także nowsze produkcje m.in. komedię „Nie kochać w taką noc” (2021) o aktorze Aleksandrze Żabczyńskim.
W niedzielę, 9 lipca, wyjątkowo galeria "Okno na Kulturę" przy Krakowskim Przedmieściu 17 będzie otwarta od godz. 16.30 do 21" - podał resort.
"W galerii MKiDN (...) znajduje się także kino VR. Zapraszamy do obejrzenia kolejnego filmu +Kino/Pleograph+, który powstał w ? 120. rocznicę stworzenia pierwszych polskich produkcji fabularnych +Powrotu birbanta+ oraz +Przygody dorożkarza+" - poinformowało w sobotę w mediach społecznościowych Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Filmy "Powrót Birbanta" i "Przygody dorożkarza" Prószyński zrealizował w 1902 r. w Warszawie.
"+Kino+ jest filmem szkatułkowym. Widz obejrzy nie tylko sam +Powrót birbanta+ w wersji VR, ale również proces ówczesnego kręcenia filmu, jak i plan współczesnej produkcji historycznej poświęconej birbantowi (Jędrzej Taranek). Choć brzmi to skomplikowanie, nie zabraknie lekkiego humoru – obecny na planie konsultant (Jakub Kamieński) zgłasza reżyserowi kilka wątpliwości! Zapraszamy na wirtualną przygodę filmową" - czytamy.
"W repertuarze znalazły się takie produkcje jak: +Nie kochać w taką noc+ – komedia muzyczna o jednym z najbardziej znanych aktorów II RP – Aleksandrze Żabczyńskim, +Dża-Dża+ – film o wojennych losach najwybitniejszej polskiej tenisistki lat międzywojennych Jadwigi Jędrzejowskiej, +Wiktoria 1920+" - widzowie będą mieli okazję przenieść się w czasie do 1920 roku i wziąć udział w niezwykłej misji dostarczenia meldunku do biura szyfrów na Cytadeli, stając się częścią grupy specjalnej.
Filmy można oglądać codziennie od godz. 11 do 19 z wyjątkiem niedzieli, 9 lipca, kiedy galeria "Okno na Kulturę" będzie otwarta od 16.30 do 21.00.
Pokazy filmów w technologii rzeczywistości wirtualnej (VR) w "Oknie na Kulturę" trwają od 4 lipca.
Kazimierz Prószyński urodził się 4 kwietnia 1875 r. w Warszawie. W 1894 r. rozpoczął studia na Wydziale Technicznym Szkoły Specjalnej Sztuki, Rzemiosł i Górnictwa w Liege (Belgia). Już na pierwszym roku wpadł na pomysł aparatu do zdjęć i projekcji filmowych. Skonstruował go w 1895 r. i nazwał pleografem. Kręcił nim krótkie filmy. Był prekursorem kinematografii na ziemiach polskich.
W 1901 r. Prószyński założył pierwszą rodzimą wytwórnię filmową, Towarzystwo Udziałowe Pleograf, kręcił krótkie filmy dokumentujące życie codzienne w stolicy, był także autorem pierwszych filmów fabularnych z udziałem polskich aktorów – w 1902 r. powstały "Powrót birbanta" i "Przygoda dorożkarza", w których wystąpili Kazimierz Junosza-Stępowski i Władysław Neubelt.
Towarzystwo Pleograf organizowało w Warszawie pokazy filmowe. Pierwsze odbyły się w marcu i kwietniu 1902 r. w Teatrze Letnim w Ogrodzie Saskim. Widzowie zobaczyli m.in. "Ślizgawkę w Dolinie Szwajcarskiej", "Ślizgawkę w Ogrodzie Saskim", "Ruch uliczny przed pomnikiem Mickiewicza", "Wyścigi", "Pogotowie Ratunkowe", "Na placu Św. Aleksandra" oraz "Pod Ostrą Bramą w Wilnie".
Od 1915 r. Prószyński mieszkał w USA. Po powrocie do Polski w 1922 r. założył Centralną Europejską Wytwórnię Kinematografu Amatorskiego inż. Prószyńskiego. Podczas okupacji niemieckiej ukrywał się w Szczytnie nieopodal Sochaczewa. Podczas Powstania Warszawskiego, 25 sierpnia 1944 r., został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Gross-Rosen, a następnie do KL Mauthausen, gdzie zmarł 13 marca 1945 r.(PAP)
autor: Maciej Replewicz
mr/ jann/
