Okładka francuskiego wydania książki "Żongler" Agaty Tuszyńskiej
Romain Gary, jeden z najsłynniejszych francuskich pisarzy, całe życie wymyślał swój fikcyjny życiorys. Niewielu Francuzów wie, że urodził się on w Wilnie, w rodzinie żydowskiej. Prawdziwe życie Gary'ego opisuje Agata Tuszyńska w książce „Żongler”, która właśnie ukazała się po francusku.
Dopiero w 2014 roku odnaleziono dokumenty potwierdzające, że Roman Kacew - bo tak brzmiało prawdziwe nazwisko Gary'ego - urodził się w Wilnie, gdzie jego matka prowadziła pracownię krawiecką przy Wielkiej Pohulance. W połowie lat 20. wyemigrowali do Francji, gdzie Roman studiował prawo, m.in. w Paryżu. Podczas II wojny światowej służył we francuskich siłach zbrojnych jako lotnik. Po zajęciu Francji przez Niemców uciekł do Anglii, gdzie pod dowództwem de Gaulle’a służył w siłach Wolnej Francji (latał na bombowcach). Po wojnie został odznaczony Legią Honorową i rozpoczął karierę dyplomatyczną w rządzie Charlesa De Gaulle'a - w 1952 został sekretarzem francuskiej delegacji przy ONZ, a trzy lata później konsulem w Los Angeles.
W 1945 wydał powieść "Edukacja europejska", której spora część dzieje się w Polsce. Po niej Gary wydał jeszcze trzy powieści, jednak dopiero "Korzenie nieba" miały mu przynieść słynną Prix Goncourt. Gary jako jedyny otrzymał dwukrotnie, wbrew regulaminowi, tę prestiżową nagrodę. Po raz pierwszy w 1956 za "Korzenie nieba", drugi raz w 1975 za "Życie przed sobą" wydaną pod pseudonimem Émile Ajar. Ta ostatnia powieść zaliczana jest dzisiaj do najcenniejszych dokonań prozy francuskiej drugiej połowy XX w.
Gary publikował również jako Fosco Sinibaldi i Shatan Bogat. Używając pseudonimów chciał udowodnić niechętnym mu krytykom, że ich opinie są niesłuszne, a oni sami - uprzedzeni. Tożsamość Émile’a Ajara została ujawniona dopiero w wydanej pośmiertnie książce "Vie et mort d’Émile Ajar". Przez pięć lat za autora powieści uznawano kuzyna Gary’ego, Paula Pavlowitcha, który grał tę rolę na prośbę prawdziwego autora. Pod tym samym pseudonimem Gary wydał również trzy inne powieści. Na podstawie jego książek powstało kilka filmów, on sam zasiadał w jury festiwalu w Cannes. Po śmierci żony Gary pogrążył się w depresji i w 1980 roku odebrał sobie życie, strzałem z rewolweru.
Gary świadomie zmyślał własną biografię, traktował ją jako literackie dzieło kompilując historię z faktów i zmyśleń, własnych pzeżyć i zasłyszanych hisrorii. Tuszyńska przyznaje, że podczas pisania trudne było oddzielenie fikcji od faktów.
Książkę "Le Jongleur" przełożyła Isabelle Jannes-Kalinowski, a opublikowało ją wydawnictwo Stock.
To kolejna ksiżka Agaty Tuszyńskiej przełożona na francuski, uklazłay sie tam. m.in."Singer. Pejzaże pamięci", "Rodzinna historia lęku", "Ćwiczenia z utraty", "Oskarżona: Wiera Gran",
"Tyrmandowie. Romans amerykański" i "Narzeczona Schulza". W 2022 pisarka została odznaczona francuskim Orderem Sztuki i Literatury. (PAP)
aszw/
