Fot. PAP/Tomasz Gzell
Projekt nowelizacji ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych proponuje m.in. rozszerzenie kręgu osób, które mogą się ubiegać o status osoby represjonowanej. W piątek (19 grudnia) został skierowany do prac w komisji sejmowej.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych przygotowali posłowie Koalicji Obywatelskiej we współpracy z Urzędem do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. W piątek dokument został skierowany do komisji ds. polityki społecznej i rodziny.
Projekt nowelizacji zakłada rozszerzenie kręgu osób, które mogą ubiegać się o status osoby represjonowanej. Jedną z najważniejszych zmian jest sprawa potwierdzania statusu działacza opozycji antykomunistycznej. Teraz Instytut Pamięci Narodowej bada, czy ktoś był współpracownikiem tajnych służb aparatu bezpieczeństwa PRL, czy istnieją jakiekolwiek zapisy wytworzone przez tę osobę lub z jej udziałem.
Wśród działaczy opozycji antykomunistycznej były osoby, które podpisały zobowiązanie wobec aparatu bezpieczeństwa, ale nie podjęły współpracy i poinformowały o tym swoje środowisko, a później były represjonowane. Jak zaznaczył Szef Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Lech Parell podczas posiedzenia Sejmu, często byli to ludzie znani i wartościowi, ale nie mogą otrzymać statusu działacza opozycji antykomunistycznej. Powołał się na przypadek Mirosława Chojeckiego, któremu IPN odmówił przyznania takiego statusu.
Zgodnie ze proponowanymi zmianami a takich przypadkach postępowanie nadal toczyłoby się przed IPN, ale wnioskodawcy mogliby się odwołać i ubiegać o sprawdzenie, czy oświadczenie jest prawdziwe. Projekt przewiduje, że w postępowaniu przed IPN i ewentualnie przed sądem nie mogłyby być brane pod uwagę zeznania byłych funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa.
Według wnioskodawców podnoszone są też wątpliwości, czy osoby prowadzące działalność na rzecz odzyskania niepodległości w wieku poniżej 17 lat mogą mieć potwierdzany status działacza opozycji antykomunistycznej. Zapis obowiązującej ustawy mówi, że musiało to być zagrożone „odpowiedzialnością karną” – której jednak osoby poniżej 17. roku życia co do zasady nie mogły ponosić. Nowela przewiduje potwierdzenie statusu działacza również w tych przypadkach.
Nowelizacja zakłada także m.in. przyznanie wdowom i wdowcom po działaczach opozycji antykomunistycznej uprawnień, jakie są przyznawane wdowom i wdowcom po kombatantach i ofiarach represji. Dodatkowo legitymacja osoby represjonowanej byłaby dostępna w aplikacji mObywatel.
Poza tym projekt przewiduje opublikowanie w Biuletynie Informacji Publicznej listy wszystkich osób ze statusem działacza opozycji antykomunistycznej oraz wydania przez szefa UdsKiOR znaku nagrobnego przeznaczonego do umieszczenia na grobie zmarłego działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych (na wniosek członka rodziny).
Obowiązujące przepisy ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej stanowią, że status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych potwierdza decyzją administracyjną szef UdsKiOR po stwierdzeniu przez prezesa IPN, iż w stosunku do takiej osoby nie zachowały się dokumenty wytworzone przez nią lub przy jej udziale przy operacyjnym zdobywaniu informacji przez organy bezpieczeństwa państwa. (PAP)
maku/ dki/
