Ikona Jana Chrzciciela z końca XVII stulecia i ikona Wniebowstąpienia Pańskiego z początku XVIII w. to najnowsze nabytki Muzeum Kresów w Lubaczowie. Oba dzieła są przykładem najlepszego okresu rozwoju malarstwa ikonowego na ziemiach ruskich dawnej Rzeczypospolitej – przekazał PAP dyrektor Muzeum Kresów w Lubaczowie Piotr Zubowski.
Ikony, które powiększyły zbiory lubaczowskiego muzeum pochodzą z terenów dawnej eparchii przemyskiej.
„Oba obiekty są przykładem najlepszego okresu rozwoju malarstwa ikonowego na ziemiach ruskich dawnej Rzeczypospolitej, szczególnie na terenie eparchii przemyskiej (XVII/XVIII w). Ikony, cenne pod względem artystycznym i ideowym, są dowodem wysokiego poziomu sztuki cerkiewnej dawnej Rzeczypospolitej” – podkreślił dyr. muzeum.
Przypomniał jednocześnie, że zdecydowana część kolekcji lubaczowskiego muzeum wiąże się z dziedzictwem kulturowym Kresów dawnej Rzeczypospolitej, do których, pod względem kulturowym, zalicza się obszar ziemi lubaczowskiej i pogranicza polsko-ukraińskiego (dawniej polsko-ruskiego).
„Są to nie tylko zbiory związane z archidiecezją lwowską obrządku łacińskiego, która po II wojnie światowej znalazła w Lubaczowie swoją siedzibę, ale również malarstwo ikonowe” – zaznaczył.
Łącznie w Muzeum Kresów Lubaczowie jest prawie 200 ikon. Są to zarówno zbiory własne muzeum, jak i depozyt podkarpackiego konserwatora zabytków.
Kolekcja obejmuje obiekty od XVI do początku XX w. „Ukazują one przemiany malarstwa sakralnego Cerkwi wschodniej pod względem ikonograficznym i formalnym” – przekazał dyrektor.
Spośród nich do najcenniejszych należą ikony, w tym fragmenty ikonostasów i ołtarzy bocznych, które pierwotnie znajdowały się na wyposażeniu cerkwi w Cewkowie, Gorajcu, Radrużu, Starych Oleszycach, Starym Bruśnie, Starym Dzikowie, Woli Wielkiej i w Wólce Żmijowskiej.
„Są to zbiory skromne w stosunku do roli, jaką muzeum pełni w regionie w zakresie badań i popularyzacji sztuki cerkiewnej oraz działań na rzecz ochrony dziedzictwa sakralnego, a także w porównaniu do kolekcji innych muzeów o podobnym profilu: w Sanoku, Łańcucie, Przemyślu i w Nowym Sączu” – zwrócił uwagę Zubowski.
Wśród ikon lubaczowskiej kolekcji wyróżniają się unikatowe w skali kraju zabytki: dwustronna, epitafijna i procesyjna ikona ze scenami Zwiastowania i Ukrzyżowania (1648 r.) z cerkwi pw. św. Paraskewy w Radrużu, ikona Pokrow Bogurodzicy (pocz. XVIII w.) z cerkwi pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gorajcu, na której ukazane są postacie pary królewskiej Jana III Sobieskiego i Marii Kazimiery, a także zespół ikon z ikonostasu i ołtarzy bocznych z cerkwi pw. św. Dymitra w Starym Dzikowie (pocz. XX w.), dzieła Osypa Kuryłasa, wybitnego ukraińskiego malarza z pierwszej połowy XX w.
W zbiorach muzealnych w Lubaczowie są także cenne ikony domowe z terenów Ukrainy wschodniej i Rosji, przekazane przez Urząd Celny w Przemyślu.
Ikony są eksponowane w gmachu głównym muzeum na wystawie stałej „Dziedzictwo Kresów”, w czytelni muzeum i w swym naturalnym środowisku, jakim jest cerkiew pw. św. Paraskewy w Radrużu, jednej z najstarszych cerkwi drewnianych w Polsce, wpisanej na listę dziedzictwa UNESCO i listę pomników historii. Cerkiew ta jest oddziałem lubaczowskiego muzeum.
Głównym elementem wystroju tej świątyni jest ikonostas i ołtarze boczne datowane na XVII–XVIII w.
Nowe ikony trafią do zbiorów publicznych i zostaną udostępnione zwiedzającym zafascynowanym bogactwem i niepowtarzalnością sztuki Kresów. Będzie je można podziwiać na wystawie stałej „Dziedzictwo Kresów” w gmachu głównym Muzeum Kresów w Lubaczowie w drugiej połowie grudnia br.
Ich zakup został dofinansowany ze środków ministra kultury i dziedzictwa narodowego, pochodzących z budżetu państwa w ramach programu własnego Narodowego Instytutu Muzeów „Rozbudowa zbiorów muzealnych”. (PAP)
Autorka: Agnieszka Pipała
api/ joz/
