Powitanie powracającej do Polski wybitnej pisarki Zofii Kossak-Szczuckiej. Warszawa, 1957 r. Fot. PAP/Pieńkowski
Przypadającą w sobotę 135. rocznicę urodzin Zofii Kossak upamiętni tego dnia muzeum pisarki w Górkach Wielkich. Placówka na Śląsku Cieszyńskim ma siedzibę w domu, w którym mieszkała ona po powrocie z emigracji.
Wydarzenia rozpoczną się w sobotnie południe i potrwają do późnego wieczora. Organizatorzy zaplanowali między innymi zwiedzanie dworu Kossaków połączone z grą terenową, projekcję filmu o Zofii Kossak, zwiedzanie wystawy, a także koncert zespołu śpiewu tradycyjnego „Sójki”.
Zofia Kossak urodziła się 10 sierpnia 1889 r. Była córką Tadeusza Kossaka, bliźniaka malarza Wojciecha, wnuczką Juliusza oraz kuzynką Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Studiowała malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie i rysunek w Genewie. Wyszła za mąż za Stefana Szczuckiego, z którym gospodarowała w majątku na Wołyniu. Tam zastała ich rewolucja bolszewicka. Udało się im wydostać z Wołynia i dotrzeć do Krakowa, gdzie pozostawali bez środków do życia.
„Ja i moje książki – to jedno. Rozważania o pisarstwie Zofii Kossak”
Wówczas Zofia wydała wspomnienia z ogarniętych rewolucją Kresów. Ukazały się w 1922 r. pod tytułem "Pożoga" i stanowią jej debiut literacki. W jej późniejszym dorobku są m.in. powieści "Krzyżowcy" i "Bez oręża".
Po śmierci męża Stefana Szczuckiego w 1923 r. zamieszkała w dworze w Górkach Wielkich. Dwa lata później ponownie wyszła za mąż, za Zygmunta Szatkowskiego.
Przed wojną w wypowiedziach pisarki pojawiały się akcenty antysemickie. Jej postawa diametralnie zmieniła się podczas niemieckiej okupacji. Założyła wówczas konspiracyjne organizacje Front Odrodzenia Polski oraz Radę Pomocy Żydom "Żegota". Po wojnie została uhonorowana przez izraelski instytut Yad Vashem medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata".
Rada Pomocy Żydom "Żegota"
Kossak była więźniarką Auschwitz. W obozie straciła drugiego syna Tadeusza. W 1944 r. Niemcy przewieźli ją z Auschwitz do więzienia na Pawiaku i skazali na śmierć. Dzięki staraniom władz podziemia udało się doprowadzić do jej uwolnienia. Pisarka uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim.
W 1945 r. wyjechała do Londynu. Po powrocie z emigracji zamieszkała w Górkach Wielkich w domu ogrodnika położonym obok dworu, który spłonął. Zmarła 9 kwietnia 1968 r. w Bielsku-Białej. Spoczywa na góreckim cmentarzu.
W 2018 r. prezydent Andrzej Duda odznaczył pośmiertnie Zofię Kossak Orderem Orła Białego. (PAP)
szf/ miś/
