Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie świętuje 200 lat platernictwa w Polsce

"Wystawa pokazuje historię powstania oraz osiągnięcia przemysłu platerniczego na ziemiach polskich w XIX i XX w." - powiedziała PAP kuratorka dr Joanna Paprocka-Gajek. Będzie przeglądem wyrobów platerniczych produkowanych na ziemiach polskich.

Platerowanie – to pokrywanie metalu nieszlachetnego cienką warstwą metalu szlachetnego (np. srebrem) - wynaleziono je w 1743 r. Dwieście lat temu, pochodzący z Francji rzemieślnik Alfons Fraget uzyskał od rządu polskiego zgodę na produkcję przedmiotów platerowanych. Założył pierwszy warsztat platerniczy na ziemiach polskich. Paprocka-Gajek tłumaczyła, że przedmioty platerowane zaczęły zyskiwać na popularności w II połowie XVIII w. Początkowo kupowali je bardzo bogaci ludzie, ponieważ świetnie naśladowały drogie srebra, nie tracąc na atrakcyjności wyglądu. Do kraju sprowadzali je polscy arystokraci, w tym księżna Izabela Lubomirska i Stanisław Kostka Potocki – właściciele Wilanowa. Dodała, że największym walorem tych przedmiotów były wzornictwo, staranne wykonanie i trwałość w stosunku do ceny zakupu. Nie były wykonywane z litego srebra, ale z metalu nieszlachetnego, pokrytego srebrną powłoką.

CZYTAJ TAKŻE

Oryginalne tkaniny tureckie w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Zaznaczyła, że przemysł platerniczy spowodował większy dostęp do przedmiotów dekoracyjnych i codziennego użytku dla szerszych warstw społeczeństwa. Produkowane platery miały sprawiać wrażenie drogich i eleganckich, podnosiły standard domu oraz dekoracyjność pomieszczenia. "Już nie tylko dwory królewskie i arystokraci mogli sobie pozwolić, na efektowne wyposażanie wnętrz oraz używanie atrakcyjnych naczyń przy stole" - tłumaczyła. Dodała, że różne grupy społeczne mogły używać np. sztućców, ponieważ dzięki produkcji maszynowej zaczęto je produkować w tysiącach sztuk. "Dzięki temu powoli zmieniła się obyczajowość i kultura spożywania posiłków" - wskazała.

Kuratorka dodała, że od końca XIX w., obiekty były również projektowane przez rodzimych artystów. Prezentowano je na wystawach krajowych oraz reklamowano w prasie. "Dzięki rozwojowi technik platerniczych, upowszechniało się piękne i praktyczne wzornictwo" - powiedziała.

CZYTAJ TAKŻE

25 mln zł kosztował trzeci etap odnowy Muzeum Pałacu w Wilanowie

Na wystawie będzie można obejrzeć blisko 1,2 tys. obiektów. Podzielono ją na strefy, w których znajdą się m.in. przedmioty do dekoracji stołu – wazy, półmiski, etażery oraz sztućce. Także przedmioty stosowane podczas codziennych ablucji – toaletki z lustrami, misy na wodę, dzbanki, komplety naczyń do przechowywania kremów, pudełka na maści, szczotki do włosów oraz flakony na perfumy. W jednej z wydzielonych stref znajdą się przedmioty biurowe, m.in. kałamarze, przyciski do papieru i pojemniki na stalówki. Wyeksponowane będą także przedmioty przeznaczone wówczas głównie dla mężczyzn - pudełka na cygara, popielniczki, pudełka na zapałki i papierośnice.

Na wystawie znajdą się również przedmioty uzupełniające bogate wyposażenie stołu, takie jak kantyny na sztućce, żardiniery, etażery i kandelabry. Można będzie zobaczyć także przedmioty wykorzystywane do obrzędów przez wyznawców różnych kultów: kielichy, monstrancje dla katolików, lampki chanukowe, balsaminki dla wyznawców judaizmu oraz dzbany do wieczerzy pańskiej dla protestantów.

Przedmioty mają być wyeksponowane w gablotach.

Ekspozycję wzbogaci prezentacja 28 katalogów z lat 1882 do 1939 r., pokazujących ofertę firm platerniczych, dzięki którym można przeanalizować, jak ewoluowały wzory i zmieniał się design.

Dr Paprocka-Gajek podkreśliła, że wystawa nie odbyłaby się, gdyby nie współpraca z prywatnymi kolekcjonerami, ponieważ 90 proc. eksponatów pochodzi z ich kolekcji. Zaznaczyła, że są to unikatowe przedmioty, często występujące w pojedynczych egzemplarzach. "Przedmioty, zwłaszcza z pierwszej połowy XIX wieku oraz końca lat 30. XX w., są dzisiaj poszukiwane przez kolekcjonerów, ponieważ były dobrze wykonane, miały świetne wzornictwo i są zachowane w bardzo dobrym stanie" - zaznaczyła.

Wystawie towarzyszyć będą warsztaty rodzinne. Uczestnicy będą mieli okazję zaprojektować własne modele sztućców czy naczyń, czerpiąc inspiracje z katalogów. Planowany jest także cykl wykładów na temat historii największych firm platerniczych, artystów, którzy dla nich tworzyli oraz powszechności tych przedmiotów w lokalach gastronomicznych czy na polskich transatlantykach.

Kuratorka zapowiedziała, że w przyszłym roku powstanie katalog towarzyszący wystawie. "Dzięki zamieszczonym w nim, ciekawym esejom będzie można się dowiedzieć, jak produkowano przedmioty platerowane, jakie wykorzystywano technologie oraz jak rozwijała się ich produkcja" - powiedziała.

Wystawę "Niecodzienne przedmioty codziennego użytku. 200 lat platernictwa w Polsce" można oglądać od 29 listopada 2024 r. do 3 sierpnia 2025 r. Jej współorganizatorem jest Muzeum Sztuki Złotniczej oddziału Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym. Współkuratorką jest Aniela Zinkiewicz-Ryndziewicz.

Szczegółowe informacje znajdują się na stronie internetowej Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. (PAP)

Autorka: Zuzanna Piwek

zzp/ dki/