Elżbieta Jabłońska (ur. 1970), wybrany element instalacji z cyklu Supermatka, 2003, Kolekcja II Galerii Arsenał w Białymstoku, © Galeria Arsenał w Białymstoku. Fot. mnk.pl
Architekturę, design i sztukę ostatnich 35 lat prezentuje na nowej wystawie Muzeum Narodowe w Krakowie. To ostatni z cyklu pokazów przedstawiających sztukę nowoczesną od XX wieku po współczesność.
Na ekspozycji "Transformacje. Nowoczesność w III RP" znalazły się obrazy, rzeźby i instalacje, makiety architektoniczne, a także przedmioty codziennego użytku, meble i moda – w sumie 350 obiektów powstałych w ciągu ostatnich 35 lat. Prezentacją sztuki po 1989 roku Muzeum Narodowe w Krakowie zwraca uwagę na kluczowe problemy czasów transformacji, pokazując zarówno dzieła emblematyczne tego okresu, jak również prace nieprezentowane dotąd szerzej w polskich muzeach.
"Ta wystawa jest pierwszą taką w Polsce próbą spojrzenia syntetycznego na architekturę, design i sztukę po roku 1989, pokazującą, że tym podstawowym, najważniejszym doświadczeniem tamtych czasów i trwającym przecież nadal, jest doświadczenie nowoczesności. To problem, który nas dotyczy, chcemy go na nowo definiować, chcemy się z nim mierzyć w dzisiejszych czasach, w nowych warunkach politycznych, ekonomicznych, kulturalnych; w czasach, które nie przypominają poprzednich epok" – zaznaczył dyrektor MNK, pomysłodawca i kurator całej serii prof. Andrzej Szczerski.
Twórcy ekspozycji zwracają uwagę, że ostatni z serii pokazów o nowoczesności jest również najbardziej skomplikowanym. Dotyczy czasów nam najbliższych, a ich definiowanie – wskazują – ze względu na brak dystansu jest najtrudniejsze.
"Mówimy o współczesności, a jeśli żyjemy w tej współczesności, to trochę jej nie widzimy. Na tym polega ta trudność. O ile lata 90. i neomodernizm są dla nas zrozumiałe, bo już mamy ten dystans czasowy, o tyle współczesność się zaciera, trudniej uogólnić fakty, zdarzenia i obiekty, które widzimy. Dla całego zespołu wyzwaniem było zobaczenie dystansu i próba opisu, co ważnego wydarza się współcześnie" – zaznaczyła kuratorka wystawy prof. Czesława Frejlich.
Ekspozycja została podzielona na trzy części: postmodernizm, neomodernizm i wielogłos. Pierwsza z nich opowiada o okresie tuż po 1989 roku, negującym dotychczasowe doktryny i manifestującym się w różnorodności form. Kuratorzy zwracają uwagę, że był to czas, gdy odzyskana wolność pozwalała na eksperymentowanie z nowymi ideami, a inspiracji szukano w przekraczaniu tabu, kulturze popularnej czy kiczu.
Dalsza część wystawy oddaje zdominowanie sceny artystycznej przez odczytany na nowo modernizm, określony przez kuratorów neomodernizmem. Wystawa pokazuje w tej części rosnące znaczenie praktyczności, minimalizmu i oszczędności – szczególnie w architekturze i designie. W sztuce natomiast odkrywane na nowo tradycje awangardowe, w tym abstrakcję i surrealizm.
"Warto w tej części zwrócić uwagę, że również za sprawą tych fantastycznych przedmiotów, które nas otaczają, które są fenomenalnie wykonane, mamy też bardzo poważne niebezpieczeństwa. O ile modernizm był wartością demokratyzującą, która miała za zadanie polepszyć byt wielu ludzi, o tyle te ideały nagle w nowej rzeczywistości oznaczają już coś innego – oznaczają nadprodukcję, oznaczają konsumpcjonizm" – zauważyła prof. Frejlich.
W ostatniej części wystawy zatytułowanej "Wielogłos" kuratorzy pokazują rozproszone i równoległe narracje tworzące nowoczesność. Znalazły się tam dzieła, w których artyści podejmują tematy związane z cyfryzacją, zmianami w sposobie życie, kształtowaniem przestrzeni prywatnej i publicznej, a także dialogiem z naturą.
Wystawa zamyka cykl "4 x nowoczesność", skupiony na badaniu, jak polska kultura, sztuka, architektura, design mierzyły się z doświadczeniem nowoczesności od początku XX wieku po czasy współczesne. "Program tych wystaw był tak istotny z jednej strony ze względu na pionierskie i nowatorskie w skali polskiego muzealnictwa ujęcie, ale też, co bardzo ważne, te wystawy służyły przygotowaniu do rozpoczęcia działalności naszego nowego oddziału, który chcemy zbudować w dawnym hotelu Cracovia" – zaznaczył prof. Andrzej Szczerski. Dyrektor MNK dodał, że podczas prac nad tym cyklem zespół zdobywał wiedzę o dziełach sztuki i potrzebach konserwatorskich, która okaże się cenna przy budowaniu dwóch nowych wystaw stałych poświęconych designowi i architekturze.
Dobiegają konsultacje społeczne dotyczące projektu "Przebudowa dawnego hotelu Cracovia do funkcji instytucji kultury: Muzeum Designu i Architektury oraz Modelowego Centrum Wspierania Przemysłów Kreatywnych".(PAP)
Julia Kalęba
juka/ dki/ wus/
