Źródło: organizator
Malownicze krajobrazy Tatr, zakopiańska architektura, a także codzienne życie górali z przełomu XIX i XX w. uchwycone w fotograficznych kadrach hr. Klementyny z Dzieduszyckich Szembekowej - od piątku (14 lutego) na wystawie „Światłoczułe Podhale” w Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich.
„To wyjątkowa podróż przez czas, w której światło i cień splatają się w nostalgicznych obrazach minionej epoki. Dzięki unikalnej wrażliwości artystki możemy spojrzeć na świat górali, ich życie i kulturę przez pryzmat dawnych fotografii – światłoczułych świadectw historii” – powiedziała PAP kuratorka wystawy, historyk sztuki Katarzyna Szarek, asystentka w Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu, które jest filią jarosławskiego muzeum.
Organizatorem wystawy „Światłoczułe Podhale” jest Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich oraz Związek Rodowy Dzieduszyckich herbu Sas.
Na ekspozycji pokazanych zostało ponad 90 fotografii autorstwa hrabiny Klementyny z Dzieduszyckich Szembekowej pochodzących z kolekcji Stefana Okołowicza, fotografa, witkacologa, współzałożyciela Instytutu Witkacego w Warszawie. Wcześniej, przez dekady, fotografie pozostawały w prywatnym archiwum rodziny Paradowskich z Krakowa.
Jak poinformowała PAP Katarzyna Szarek, wystawa pokazuje Podhale sprzed ponad wieku uchwycone w fotograficznych kadrach Klementyny, które „ożywa na nowo, odsłaniając codzienność, tradycje i krajobrazy regionu”.
„Zachowane na kruchych szklanych negatywach zdjęcia Klementyny stanowią dziś unikatowe świadectwo historii i kultury Podhala przełomu XIX i XX wieku. Uwiecznione na nich zostały zarówno malownicze krajobrazy Tatr, zakopiańska architektura, jak i codzienne życie górali” – powiedziała kuratorka ekspozycji.
Wymieniła, że wśród utrwalonych na fotografiach postaci znalazł się m.in. Stanisław Witkiewicz, twórca stylu zakopiańskiego; jego syn Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) oraz brat Albert Chmielowski, a także znani górale, przewodnicy tatrzańscy, budowniczowie domów w stylu zakopiańskim.
Zwiedzający wystawę oprócz archiwalnych zdjęć będą mogli zobaczyć także oryginalne szklane klisze, zabytkowe aparaty fotograficzne oraz autorskie podpisy Klementyny, które przybliżają historię uwiecznionych miejsc i postaci.
„>>Światłoczułe Podhale<< to nie tylko fotografie. To także opowieść o niezwykłej kobiecie i jej świecie” – zauważyła kuratorka wystawy.
Dodała, że pierwsza publiczna prezentacja tych archiwalnych fotografii odbyła się w 2014 roku w willi Oksza, filii Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem, podczas wystawy „Staś W. skacze przez płot”. Jej tytuł nawiązywał do jednej z najbardziej dynamicznych fotografii, na której Klementyna uchwyciła „w locie” 14-letniego Stasia Ignacego przeskakującego płot ogrodu Witkiewiczów przy Krupówkach.
Dziesięć lat później, w 2024 roku, niezwykłe fotografie Klementyny pokazano na wystawie „Reportażystka” w pałacu Dzieduszyckich w Zarzeczu, w ramach corocznej konferencji naukowej organizowanej przez Związek Rodowy Dzieduszyckich herbu Sas. Później zdjęcia zaprezentowano w Galerii Zofii Weiss w Krakowie na wystawie „Niezmienność”.
„Każda z tych wystaw to kolejny rozdział w odkrywaniu twórczości Klementyny z Dzieduszyckich Szembekowej, kobiety, która mimo ograniczeń swoich czasów z obiektywem w dłoni przekroczyła granice konwenansów, stając się prekursorką nowoczesnej fotografii reportażowej” – zauważyła Szarek.
Wystawa w jarosławskiej kamienicy Orsettich będzie dostępna od piątku 14 lutego do 16 marca br.
„Zapraszamy do odkrycia historii, którą Klementyna Szembekowa uchwyciła dla przyszłych pokoleń, z pasją, precyzją i niezwykłym artystycznym wyczuciem” – zachęciła do zwiedzania kuratorka.
Ekspozycja wpisuje się w obchody 200. rocznicy urodzin Włodzimierza Dzieduszyckiego, wybitnego przyrodnika i społecznika, ojca Klementyny Szembekowej, oraz 100-lecie działalności Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, którego filią jest Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu.
Klementyna z Dzieduszyckich Szembekowa (1855–1929), zwana przez przyjaciół także Muchą, Klimą lub Grafinią, była najstarszą córką Włodzimierza i Alfonsyny z Miączyńskich. Otrzymała staranne wykształcenie obejmujące literaturę, muzykę, historię, geografię i języki obce. Zainteresowania artystyczne rozwijała w Krakowie, gdzie prowadziła salon intelektualny i podejmowała działalność twórczą. Wyszła za mąż za Zygmunta Szembeka, z którym miała pięcioro dzieci. (PAP)
api/ miś/
