Wnuczka o Edmundzie Niziurskim: jego twórczość uczy wrażliwości

– W tym roku mija 100 lat od urodzin mojego dziadka Edmunda Niziurskiego. Z okazji tego jubileuszu w warszawskim Domu Spotkań z Historią w sobotę, 11 października, odbędzie się „Dzień z Niziurskim” – wskazała Sonia Sobczyk-Grygiel.

Jak zaznaczyła, kulminacyjnym punktem wydarzenia będzie debata, która ma odpowiedzieć na pytanie, jak twórczość Edmunda Niziurskiego wpływała na kolejne pokolenia – od „boomerów” do „zetek” – oraz jakie znaczenie ma współcześnie.

Przypomniała, że Niziurski debiutował w latach 50., więc jego pierwsi czytelnicy w tej chwili mają nawet 70-80 lat. – Ale są też młodzi ludzie – „zetki” – zainteresowani jego twórczością. Jako reprezentantka pokolenia X sama zaczytywałam się jego książkami, mam też dużo kolegów i koleżanek, którzy pochłaniali jego twórczość w dzieciństwie – oceniła.

– W latach 80., gdy byłam dzieckiem, literatura nie miała aż takiej konkurencji, jak po 1989 roku, gdy w Polsce rozpoczęła się transformacja ustrojowa. W tamtych czasach w telewizji pokazywano jedną bajkę wieczorem, i to zresztą nie zawsze fajną. Od ówczesnej szarej rzeczywistości znacznie częściej niż dziś uciekało się zatem w książki. W latach 90. i potem nastąpił odwrót od PRL-owskiej literatury – Polaków fascynowały różne nowinki, zachłysnęli się kapitalizmem. Tymczasem książki Niziurskiego osadzone są zwykle w prozaicznych realiach – w szkole, małym miasteczku etc. - zaznaczyła.

– Wydaje mi się jednak, że współcześnie, kiedy mamy tak wielki przesyt cyfryzacją, wszechobecnymi platformami społecznościowymi, algorytmami, znów jest więcej miejsca dla takiego tradycyjnego, „retro” przekazu. Chociaż uważam, że język książek Niziurskiego się nie zestarzał, rzadko zdarzają się pojedyncze archaiczne słowa. Można zresztą samemu się przekonać – od połowy września do końca października co tydzień w niedzielę o 10.30 para aktorów czyta „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa”. Bardzo zachęcam do udziału w tej wspólnej lekturze, to naprawdę uczta dla ducha. Moim zdaniem największym walorem twórczości Niziurskiego jest to, że uczy wrażliwości. Docenia nie tylko tak zwane typy macho, samce alfa, ale też inne postawy. To może zmniejszyć u czytelnika poczucie wyobcowania, podnieść go na duchu – dodała wnuczka pisarza.

Celem sobotniego spotkania jubileuszowego w warszawskim Domu Spotkań jest upamiętnienie setnej rocznicy urodzin pisarza oraz przypomnienie jego postaci i twórczości reprezentantom różnych pokoleń. Kulminacyjnym punktem wydarzenia będzie – rozpoczynająca się o godzinie 17.30 – debata „Jak kolejne pokolenia odbierały twórczość Niziurskiego”. Poprowadzi ją dziennikarz portalu Culture.pl Patryk Zakrzewski, a udział wezmą w niej m.in. dziennikarz Paweł Dunin-Wąsowicz, artysta wizualny Maurycy Gomulicki, pisarz Maciej Hen, pisarz Grzegorz Kasdepke, historyk literatury z Uniwersytetu Warszawskiego prof. Grzegorz Leszczyński, językoznawczyni prof. Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach Marzena Marczewska oraz reportażystka Katarzyna Surmiak-Domańska.

Od śmierci pisarza w 2013 r. minęło 12 lat. Uczestnicy debaty będą szukać odpowiedzi na pytanie o wpływ twórczości Niziurskiego na kolejne pokolenia oraz o to, co jego proza oferuje najmłodszej generacji. Po debacie przewidziano czas na rozmowy i wymianę refleksji.

Pozostałe atrakcje, które zaplanowano podczas „Dnia z Niziurskim”, to pokaz „Tajemnicy dzikiego szybu” – filmu przygodowego z 1956 r. w reżyserii Wadima Berestowskiego, według scenariusza Edmunda Niziurskiego na podstawie „Księgi urwisów” – prezentacja poświęcona życiu i twórczości Niziurskiego oraz emisja radiowego wywiadu z pisarzem, rysunkowy konkurs dla dzieci „Marek Piegus i jego niewiarygodne przygody”.

W 2025 r. przypada setna rocznica urodzin Edmunda Niziurskiego, pisarza, któremu sławę przyniosła literatura dla dzieci i młodzieży, w tym „Księga urwisów”, „Sposób na Alcybiadesa”, „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa” czy „Klub Włóczykijów”. W ciągu 50 lat działalności twórczej napisał około 50 powieści, opowiadań, słuchowisk radiowych, sztuk telewizyjnych, sztuk teatralnych i scenariuszy filmowych. Jego książki tłumaczono na wiele języków obcych, a za swoją twórczość otrzymał wiele nagród i odznaczeń, a „Sposób na Alcybiadesa” wpisano na Listę Honorową im. Hansa Christiana Andersena. Mieszkał z rodziną w Warszawie od 1949 r. do śmierci w 2013 r.

Organizatorami „Dnia z Niziurskim” są Dom Spotkań z Historią oraz rodzina Edmunda Niziurskiego, a współorganizatorem Kieleckie Towarzystwo Naukowe. Polska Agencja Prasowa jest patronem medialnym wydarzenia.(PAP)

maku/ miś/