Źródło: Instytut Polonika
Polskie ślady widoczne w kaplicach, na cmentarzach, w szkołach i domach kultury przedstawia wystawa „Tożsamość zakorzeniona. Polskie dziedzictwo kulturowe w Republice Czeskiej”. Ekspozycja przygotowana przez Instytut Polonika będzie prezentowana w kilku miastach w Czechach.
Dziedzictwo to szczególnie jest widoczne na Śląsku Cieszyńskim, w regionie, gdzie od wieków splatają się losy Polaków, Czechów, Niemców i Żydów, a dziś również Słowaków, Greków, Romów, Wietnamczyków i Ukraińców.
Wystawa panelowa „Tożsamość zakorzeniona” ukazuje polskie ślady obecności w przestrzeni miejskiej, edukacyjnej, religijnej i społecznej. To opowieść o wspólnym trwaniu, pamięci i współistnieniu, o miejscach, w których historia wciąż żyje wśród ludzi. Autorom projektu i wystawy chodzi o to, aby przy okazji zwrócić uwagę, że różnorodność nie musi dzielić, lecz może się stać wartością. Polskie ślady są widoczne na cmentarzach, w kapliczkach, szkołach, w kamienicach. W każdym z tych miejsc zapisany jest fragment wspólnej pamięci i współczesnej tożsamości regionu.
- Tożsamość nie jest dana raz na zawsze, ona rodzi się z dialogu i pamięci – zaznaczył dr Bartłomiej Gutowski, współkurator wystawy. - Chcieliśmy pokazać, że polskie dziedzictwo w Republice Czeskiej nie jest jedynie reliktem przeszłości, lecz pulsującą częścią współczesnej kultury. W tych miejscach wciąż słychać wielogłos historii, w którym każde echo ma znaczenie – dodał.
- Takim śladem polskiej obecności jest kaplica cmentarna w Starej Karwinie – powiedział w rozmowie z PAP dr Gutowski. – Miasteczko już nie istnieje, na cmentarzu nastąpiły ekshumacje. Powstała Nowa Karwina. A jednak po latach i kaplice, i cmentarz odkryto na nowo. Przeprowadzona została dokumentacja, społecznymi siłami przystąpiono do odbudowy kaplicy i uporządkowania terenu dawnego cmentarza. Przywracana jest pamięć tego miejsca - dodał.
Jednym z takich wyrazistych śladów polskości jest – zdaniem kuratora - gmach hotelu Piast przy ul. Dworcowej w Czeskim Cieszynie. - Imponujący gmach o pięknej modernistycznej architekturze jest od razu widoczny po wyjściu z dworca. Wzniesiony w 1931 roku, pełnił nie tylko funkcję ekskluzywnego hotelu, ale był także ważnym centrum życia polskiej społeczności na Zaolziu – podkreślił dr Gutowski. - Ten hotel ma burzliwe dzieje. W czasie II wojny światowej jego nazwę zmieniono na Germanię, dziś to znowu Piast. W 1991 roku budynek powrócił w ręce Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego. Niestety, z powodu kłopotów finansowych w 1996 roku hotel przeszedł w ręce czeskiego finansisty. Tak więc pozostał tylko ślad po polskiej historii tego miejsca - dodał.
Wystawa prezentowana będzie na Uniwersytecie Ostrawskim w Ostrawie (do 13 listopada); w Domu Kultury „Trisia” w Trzyńcu (15 listopada); na Uniwersytecie Śląskim w Karwinie (20 listopada – 19 grudnia); w Kongresie Polaków w Czeskim Cieszynie (5 stycznia – 2 lutego 2026); w Polskim Gimnazjum im. J. Słowackiego w Czeskim Cieszynie (3 marca - 3 kwietnia 2026) oraz w Konsulacie Generalnym RP w Ostrawie (6-30 kwietnia 2026).
- Naszym celem jest nie tylko ochrona materialnych świadectw polskiego dziedzictwa za granicą, ale także wspieranie lokalnych środowisk, które to dziedzictwo wciąż współtworzą. Śląsk Cieszyński to wyjątkowy przykład przestrzeni, gdzie historia i współczesność przenikają się w duchu dialogu - podkreślił dyrektor Instytutu Polonika.
Projekt został przygotowany przez Instytut Polonika we współpracy ze stowarzyszeniem Olza Pro. Wystawa, której kuratorami są Aleksandra Dąbkowska i dr Bartłomiej Gutowski, jest częścią programu dokumentacji i popularyzacji polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą realizowanego przez Instytut Polonika w ramach działań Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Wystawie towarzyszy publikacja online na portalu „Baza Polonika” prezentująca polskie ślady w czeskiej części Śląska Cieszyńskiego.
Anna Bernat (PAP)
abe/ miś/
