Cmentarz Campo Santo Teutonico (pol. cmentarz niemiecki lub cmentarz Niemców i Flamandów) w Watykanie. Wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO cmentarz znajduje się w Rzymie poza granicami Watykanu, jednak na mocy traktatów laterańskich jest ektraterytorialną posiadłością Stolicy Apostolskiej. Fot. PAP/Sylwia Wysocka
Położony na granicy Watykanu i Włoch niewielki, zabytkowy cmentarz Campo Santo Teutonico, zwany cmentarzem Niemców i Flamandów, to jedna z najbardziej wyjątkowych nekropolii. Znajduje się za wysokim murem koło bazyliki Świętego Piotra, w miejscu, w którym w starożytności zamęczono wielu chrześcijan.
Wyjątkowa jest historia i lokalizacja tego cmentarza w cieniu bazyliki watykańskiej. Cmentarz założono na przełomie VIII i IX wieku w miejscu, gdzie w czasach antycznych znajdował się cyrk Nerona, w którym zamęczonych zostało wielu chrześcijan.
Nekropolię wielokrotnie przebudowywano. Gruntowne prace zostały wykonane w połowie XV wieku, a sfinansowano je z pieniędzy zebranych przez niemieckich duchownych z Kurii Rzymskiej.
Zachował się nadzwyczajny klimat historycznego cmentarza, pełnego zabytkowych nagrobków oraz pomników wśród drzew i krzewów, z prowadzącymi między nimi wąskimi ścieżkami.
Na teren cmentarza, który dzięki bujnej roślinności przez większą część roku przypomina ogród, wchodzi się przez niewielką bramę. Z dwóch stron otacza go wysoki mur. W pobliżu znajdują się gmach Kolegium Niemieckiego i Aula Pawła VI, w której odbywają się papieskie audiencje.
Na mocy Traktatów Laterańskich z 1929 roku w sprawie wyodrębnienia państwa Watykan i uznania jego niezależności obszar niewielkiego cmentarza uznano za eksterytorialny na korzyść Stolicy Apostolskiej. W 1990 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Pochowane zostały tam w ciągu wieków osoby pochodzenia austriackiego, niemieckiego, szwajcarskiego, flamandzkiego, belgijskiego, holenderskiego, a także z Liechtensteinu i Luksemburga. Można tam znaleźć groby artystów, archeologów, historyków, pisarzy, niemieckojęzycznych duchownych pełniących posługę w Rzymie i Watykanie, członków arystokracji i rodzin książęcych.
Na Campo Santo Teutonico pochowana została najsłynniejsza za Spiżową Bramą, bardzo wpływowa kobieta w czasach pontyfikatu Piusa XII - niemiecka zakonnica Pascalina Lehnert (1894-1983), która prowadziła dom papieża Pacellego, była jego sekretarką i najbardziej zaufaną współpracowniczką.
Jest grób znanego niemieckiego pisarza, dramaturga i katolickiego poety Stefana Andresa (1906-1970).
Są tam również miejsca pochówku trzech zmarłych w ostatnich latach bezdomnych, którzy pochodzili z Niemiec i Belgii i koczowali w rejonie placu Świętego Piotra. To decyzja papieża Franciszka, który przez cały swój pontyfikat wykonał wiele gestów wobec ubogich.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami na cmentarzu tym mogą być pochowani katolicy z niemieckiego i flamandzkiego obszaru językowego, wśród nich członkowie niemieckich seminariów i kolegiów oraz innych instytucji kościelnych w Rzymie, pielgrzymi przybyli do Watykanu z oficjalną pielgrzymką oraz żołnierze Gwardii Szwajcarskiej.
Latem 2019 roku najbardziej sensacyjnym wydarzeniem w najnowszych dziejach tego miejsca o ponadtysiącletniej historii były prowadzone na terenie nekropolii poszukiwania ciała Emanueli Orlandi - córki pracownika Watykanu, zaginionej w 1983 roku w wieku 15 lat. Powodem był anonimowy komunikat, jaki dostała rodzina poszukiwanej, zawierający wskazówkę o treści: „Emanuela spoczywa w miejscu, gdzie anioł wskazuje”. Uznano, że trop prowadzi na niemiecki cmentarz w Watykanie, gdzie znajdują się dwa groby z rzeźbami przedstawiającymi anioły.
W ramach poszukiwań otwarto groby księżniczek Sophie von Hohenlohe i Charlotty Frederiki von Mecklenburg. Okazało się, że oba były puste; prawdopodobnie szczątki obu kobiet usunięto z nich podczas wcześniejszych prac budowlanych.
Historyczny cmentarz nie jest ogólnie dostępny, co wynika z surowych kontroli obowiązujących na terenie Watykanu oraz faktu, że nie znajduje się on na trasie zwiedzania. Aby tam wejść, należy otrzymać specjalną zgodę.
Z Watykanu Sylwia Wysocka (PAP)
sw/ akl/
