Samoloty myśliwskie Spitfire na dziedzińcu Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie - maj 1947 r. Fot. PAP/CAF
Polskie muzea skrywają wiele tajemnic, niektóre nie przynoszą chluby tym placówkom. Są jednak świadectwem polityki historycznej minionych lat. Ślady tych tajemnic można znaleźć w archiwach fotograficznych.
Jesienią 1945 r. wysłano do Polski na wystawę na temat brytyjskiej Royal Air Force trzy samoloty myśliwskie Spitfire LF Mk. XVIE z Polskich Sił Powietrznych (PSP), które w czasie II wojny światowej wchodziły w skład RAF. Samoloty te pilotowali Brytyjczycy, gdyż wobec nieuznawania rządu londyńskiego przez Stalina nie do pomyślenia było, aby na polskiej ziemi (kontrolowanej przez Rosjan) pojawili się polscy lotnicy w służbie PSP. Jeden z samolotów, którego pilot zabłądził w drodze do Warszawy, został odesłany z powrotem do brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec. Pozostałe dwa dotarły do Warszawy 29 października 1945 r. Były to samoloty JH-Q nr TB581 z 317. Dywizjonu Myśliwskiego i QH-Z nr TB292 z 302. Dywizjonu Myśliwskiego.
Oba samoloty – jako dar dowództwa RAF – zostały pod koniec 1945 r. wystawione w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Na początku lat 50. z powodów ideologicznych - w ramach usuwania wszelkich śladów polskiego czynu zbrojnego na Zachodzie - zostały bezpowrotnie zniszczone.
Na prezentowanej fotografii, wykonanej w maju 1947 r. na terenie Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, widać oba samoloty Spitfire LF Mk. XVIE przekazane tej placówce przez RAF. Pierwsza od lewej stoi maszyna TB581. Subskrybenci serwisu PAP mogą pobrać tę fotografię bezpłatnie do zilustrowania tego tekstu.
W czasie II wojny światowej polskie oddziały walczyły na wschodzie i zachodzie Europy. Te ze wschodu podporządkowane były armii radzieckiej, zachodnie podległe były organizacyjnie dowództwu brytyjskiemu, a operacyjnie również kanadyjskiemu i amerykańskiemu. Po pokonaniu Niemiec w Europie zaczęły narastać napięcia pomiędzy Wschodem a Zachodem, w efekcie których powstała „żelazna kurtyna” oddzielająca demokratyczny Zachód od komunistycznego Wschodu. Mimo napiętej sytuacji politycznej starano się zachować podstawowe kontakty polityczne, gospodarcze i kulturalne.
Dziś jeden z modeli widocznych na zdjęciu można zobaczyć w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.
„Samolot Spitfire LF Mk. XVIE ze znakami AU Y, znajdujący się w zbiorach muzeum, został wyprodukowany w 1944 r. i przydzielony do 421. Dywizjonu Królewskich Kanadyjskich Sił Powietrznych (RCAF). W 1956 r. znalazł się w Muzeum RAF w Hendon. W 1967 r. brał udział w zdjęciach do filmu »Bitwa o Anglię«, a w roku 1977 został przekazany do Muzeum Lotnictwa w Krakowie. Obecnie jest prezentowany w barwach polskiego 308. Krakowskiego Dywizjonu Myśliwskiego jako egzemplarz TB995 ZF-O” – napisano na stronie krakowskiego muzeum.
Prawie wszystkie maszyny Spitfire Mk. XVIE były przystosowane do działań na niskim pułapie – stąd oznaczenie LF (low altitude fighter, myśliwiec niskiego pułapu). Miały skrócone płaty, wariant uzbrojenia typu E oraz usterzenie pionowe wzorowane na późnych seriach Mk. XI. Większość serii Mk. XVI miała obniżony grzbiet kadłuba za kabiną pilota, co m.in. poprawiało widoczność. Łącznie wyprodukowano 1055 egzemplarzy wersji Mk. XVIE. Na tych samolotach latały w Anglii polskie dywizjony 302. (Poznański), 308. (Krakowski) i 317. (Wileński).
Archiwum fotograficzne Polskiej Agencji Prasowej liczy kilkadziesiąt milionów zdjęć i wciąż wzbogaca się o nowe kolekcje. Jej zasoby sięgają lat 20. XX wieku. Stanowi ważną część dziedzictwa narodowego. Zatrzymane w kadrach obrazy rejestrują każdy aspekt życia społecznego, politycznego, gospodarczego, kulturalnego i religijnego na przestrzeni ostatnich 100 lat.
Profesjonalna digitalizacja zasobów fotograficznych PAP umożliwia szeroki do nich dostęp przez stronę PAP (https://fotobaza.pap.pl/). Nad prawidłową identyfikacją oraz szczegółowym opisem zdjęć pracuje zespół specjalistów, przeglądając materiały źródłowe w czytelniach i archiwach. Klienci są na bieżąco informowani o nowych zdjęciach w Bazie Fotograficznej PAP.
Zainteresowała cię ta historia? Zapisz się na newsletter PAP Fotobox (https://rejestracja.pap.com.pl/fotobox) i co miesiąc odkrywaj m.in. archiwalne kadry dotyczące postaci, miejsc i wydarzeń.
Tomasz Szczerbicki (PAP)
szt/ miś/
