Dokument w czasach postprawdy - 25. festiwal Watch Docs od piątku w Warszawie

Watch Docs - Prawa Człowieka w Filmie to festiwal filmów dokumentalnych organizowany od 25 lat w Warszawie i online w całej Polsce przez Helsińską Fundację Praw Człowieka, jedną z najbardziej uznanych organizacji pozarządowych działających na rzecz praw człowieka w Europie. W programie znalazły się 62 filmy dokumentalne, zarówno premiery polskie i międzynarodowe, jak i archiwalia oraz klasyka gatunku. O nagrody w Konkursie Głównym, konkursie Nowe Filmy Polskie oraz Zielonym Konkursie powalczy 21 dokumentów.

- Do tej pory dokument miał moc bezpośredniego świadectwa i świetnie nadawał się do tłumaczenia świata. Mogliśmy obserwować na ekranie ludzi, którzy przeżywali różne sytuacje, i było oczywiste, że to się dzieje naprawdę. W tym momencie, kiedy żyjemy w czasach postprawdy, trudno jest zaufać jakiemukolwiek obrazowi. Wcześniej świat był dużo prostszy, w tej chwili tak się skomplikował, że z tą prawdą bywa różnie - powiedział PAP Konrad Wirkowski.

- Chcemy patrzeć szerzej na tematykę społeczną i kwestię praw człowieka. Pokazujemy procesy, które powodują zmiany cywilizacyjne i kulturowe w dłuższej perspektywie. Każdy z nas chciałby żyć w świecie, w którym dostajemy wynagrodzenie za swoją pracę, nie grozi nam śmierć pod bombami i możemy liczyć na wsparcie państwa, w którym mieszkamy - dodał. Wirkowski zaznaczył, że festiwal nie omija takich problemów jak generowanie fake newsów, mowa nienawiści w sieci i inne negatywne zjawiska, które wpływają na nasze postrzeganie świata.

Wśród tegorocznych tytułów znalazły się filmy skupiające się na walce z dezinformacją, w tym dokument Ewana Waddella „Aż nie poczujesz nic” o dziennikarstwie śledczym i wpływie Rosji na media. Wirkowski wskazał również na bułgarski film Tonislava Hristova „Prawda czy wyzwanie”, który obrazowo ukazuje walkę, jaką demokratyczne społeczeństwa Europy toczą z finansowaną przez Rosję skrajną prawicą. Hristov to laureat Europejskiej Nagrody Filmowej za „Dobrego listonosza” z 2017 r.

- Mamy też sporo produkcji, które nie dotyczą spraw wielkiej polityki. Np. piękny kameralny film czeczeńskiego twórcy Déniego Oumara Pitsaeva „Imago” poświęcony tajemnicom rodzinnym, temu, co ukrywamy przed samymi sobą oraz w jaki sposób społeczne mechanizmy wpływają na to, kim jesteśmy. Pitsaev będzie gościł na naszym festiwalu. Myślę, że tego typu dokumenty dobrze na nas działają, bo pozwalają nam oderwać się od rzeczywistości i pokazują, że nie żyjemy samą polityką - liczą się też uczucia, rodzina, związki i prawdziwy kontakt między ludźmi - podkreślił.

Jak dodał, w ramach festiwalu będzie można bezpłatnie zobaczyć online film „Antidotum”. W tym dokumencie Jamesa Jonesa były główny specjalista od spraw rosyjskich w portalu śledczym Bellingcat Christo Grozev staje się przewodnikiem po uniwersum szpiegów, prowokatorów i podwójnych agentów.

W Konkursie Głównym 25. edycji Watch Docs znalazł się najnowszy film laureatki Oscara Laury Poitras „Cover-Up” zrealizowany wspólnie z Markiem Obenhausem i pokazany premierowo na tegorocznym festiwalu w Wenecji. To dokument o Seymourze Hershu, jednym z najbardziej znanych amerykańskich dziennikarzy śledczych, który ujawnił najściślej strzeżone tajemnice naszych czasów. Z filmem Poitras konkuruje m.in. „Imago” Déniego Oumara Pitaeva, który w tym roku w Cannes otrzymał już dwie nagrody. O nagrodę w Konkursie Głównym powalczy również polska reżyserka. Natalia Koniarz w swoim filmie „Silver” pokazuje skupia się na boliwijskiej kopalni Cerro Rico nazywanej przez miejscowych „górą, która pożera ludzi”. W gronie nominowanych znalazła się również „Umowa na 9 miesięcy” gruzińskiej dokumentalistki Ketevan Vashagashvili. Bohaterka filmu Vashagashvili samotnie wychowuje córkę i do niedawna zmagała się z kryzysem bezdomności. Poszukując możliwości dodatkowego zarobku zostaje surogatką i dołącza do rynku usług rozwijającego się w Gruzji za sprawą wszechobecnej korupcji.

Zaplanowano również drugą odsłonę Konkursu Nowych Filmów Polskich. O nagrodę powalczy sześć niepokazywanych wcześniej w Warszawie tytułów – o prawach człowieka i osobistych, intymnych opowieściach rozgrywających się nie tylko w Polsce. W Zielonym Konkursie rywalizują natomiast filmy o miejscu człowieka w ekosystemie, podnoszeniu się poziomu mórz i niszczeniu natury przez działania wojenne.

Podczas festiwalu wręczona zostanie Nagroda Specjalna im. Marka Nowickiego, którą otrzyma Kamal Aljafari za film „Gaza. List z przeszłości”. To jedyny film z konkursu głównego tegorocznego festiwalu w Locarno. Reżyser otrzymał za niego również dwie nominacje do Europejskich Nagród Filmowych 2026 w kategoriach europejski film roku oraz europejski film dokumentalny. Aljafari będzie gościem festiwalu Watch Docs, w ramach którego poprowadzi również masterclass.

Oprócz pokazów filmowych w ramach Watch Docs zaplanowano kilkadziesiąt spotkań z twórcami, siedem dużych dyskusji panelowych z udziałem dziennikarzy i ekspertów, wydarzenia branżowe oraz koncert. Szczegółowy program oraz wszystkie informacje dostępne są na stronie festiwalu.

Watch Docs od początku swojego istnienia jest miejscem prezentacji artystycznego kina dokumentalnego. Filmy walczą o nagrody w Konkursie Głównym, konkursie Nowe Filmy Polskie oraz w Zielonym Konkursie. W programie znajdzie się także sekcja „Chcę zobaczyć” poświęcona sprawom, którymi żyje świat, „Dokument wielkiego formatu”, w którym prezentowane są arcydzieła europejskiego dokumentu, oraz „Watch Shorts”, czyli wybór najciekawszych krótkometrażowych dokumentów sezonu.

Grudniowa edycja Watch Docs Prawa Człowieka w Filmie odbędzie się od 5 do 14 grudnia 2025 r. w warszawskich kinach: Kinoteka, Muranów i Kinomuzeum, oraz online na platformie mojeekino.pl. Bezpłatną kolekcję festiwalowych hitów będzie można oglądać do końca roku na Player.pl.

Polska Agencja Prasowa jest patronem medialnym wydarzenia. (PAP)

maku/ miś/