Polski Senat oraz parlament Węgier przyjmą w środę uchwałę upamiętniającą 70. rocznicę śmierci Henryka Sławika oraz 40. rocznicę śmierci Józsefa Antalla seniora - bohaterów II wojny światowej, skazanych przez władze komunistyczne na zapomnienie, którzy stali się symbolem prawdziwego braterstwa.
Sfinalizowaniu tekstu polsko-węgierskiej uchwały poświęcona jest rozpoczęta we wtorek wizyta wiceszefa węgierskiego parlamentu Jánosa Latorcai, który spotkał się m.in. z wicemarszałkami Senatu Marią Pańczyk-Pozdziej i Stanisławem Karczewskim. Wieczorem Latorcai spotka się z kolei z wicemarszałkiem Sejmu Markiem Kuchcińskim oraz z posłami z Polsko-Węgierskiej Grupy Parlamentarnej.
Wiceszef Zgromadzenia Narodowego Węgier będzie w środę obecny podczas 61. posiedzenia Senatu, podczas którego wygłosi przemówienie. Tego samego dnia w Zgromadzeniu Narodowym Węgier, podczas prac nad uchwałą obecna będzie Maria Pańczyk-Pozdziej, która także zabierze głos w sprawie podejmowanej uchwały.
Jak powiedziała PAP Pańczyk-Pozdziej, z inicjatywy której parlamentarzyści obu państw podjęli pracę nad tą uchwałą, ustalenie jednolitej treści wymagało "bardzo rzeczowego dopracowania". Jak podkreśliła, zarówno Antall na Węgrzech jak i Sławik w Polsce byli ludźmi skazanymi na zapomnienie przez władze komunistyczne i dopiero wydarzenia z 1989 roku pozwoliły głośno o nich mówić i nazywać szkoły ich imieniem, a także stawiać im pomniki. "Byli to bohaterowie, których pamięć należy zaszczepiać nowym pokoleniom" - powiedziała Pańczyk-Pozdziej.
Parlamentarzyści obu państw zamierzają oddać hołd tym dwóm bohaterom z okazji obchodzonych w tym roku rocznic ich śmierci, a także w związku z przypadającym w tym roku 75-leciem otwarcia, po 17 września 1939 r., węgierskiej granicy przed ponad 120 tysiącami polskich uchodźców wojennych. Henryk Sławik oraz József Antall działając wspólnie ocalili życie ponad pięciu tysiącom Żydów.
Parlamentarzyści Polski i Węgier zamierzają oddać hołd tym dwóm bohaterom z okazji obchodzonych w tym roku rocznic ich śmierci, a także w związku z przypadającym w tym roku 75-leciem otwarcia, po 17 września 1939 r., węgierskiej granicy przed ponad 120 tysiącami polskich uchodźców wojennych. Henryk Sławik oraz József Antall działając wspólnie ocalili życie ponad pięciu tysiącom Żydów.
„Henryk Sławik i József Antall są symbolem bezinteresownej i otwartej na inne narody przyjaźni. Senat Rzeczypospolitej Polskiej pragnie, by to pełne poświęcenia braterstwo czasu wojny stało się wzorem dla Polski i Węgier także w czasach pokoju” – głosi projekt uchwały. W latach 1939-1944 József Antall senior i Henryk Sławik poświęcili się w sposób heroiczny sprawie uchodźców z Polski napadniętej przez nazistowskie Niemcy i Związek Sowiecki. "Ich heroizm stał się symbolem polsko-węgierskiego braterstwa na rzecz ludzi dotkniętych przez wojnę" – napisano w uzasadnieniu do uchwały.
József Antall senior był politykiem, wysokiej rangi urzędnikiem państwowym i społecznikiem, doktorem praw, dyrektorem Departamentu ds. Socjalnych i Opieki nad Ubogimi w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Królestwa Węgier, współtwórcą nowoczesnej węgierskiej polityki socjalnej, tak zwanej Normy Egerskiej, współzałożycielem i działaczem agrarnej, antykomunistycznej i antynazistowskiej Niezależnej Partii Drobnych Rolników. W październiku 1939 r. został pełnomocnikiem rządu Królestwa Węgier do spraw uchodźców wojennych.
Henryk Sławik, Ślązak, był politykiem, społecznikiem i dziennikarzem, uczestnikiem trzech powstań, w których walczył o polskość Śląska, członkiem władz niepodległościowej Polskiej Partii Socjalistycznej, posłem do Sejmu Śląskiego, redaktorem naczelnym miejscowej „Gazety Robotniczej” oraz działaczem związkowym. Po wybuchu wojny, w drugiej połowie września 1939 r., przekroczył granicę polsko-węgierską z zamiarem przedostania się do tworzących się we Francji Polskich Sił Zbrojnych.
W październiku 1939 r. los zetknął Henryka Sławika z Józsefem Antallem. Braterska współpraca Józsefa Antalla seniora i Henryka Sławika zaowocowała stworzeniem wzorowej opieki socjalno-bytowej i kulturalno-oświatowej nad dziesiątkami tysięcy uchodźców polskich. Wspólnie wystawiali fałszywe dokumenty uciekinierom z Polski, organizowali przerzucanie ich na Zachód. Szacuje się, że uratowali życie ponad 5 tysiącom polskich Żydów, w tym wszystkim mieszkańcom słynnego sierocińca dla dzieci żydowskich w Vácu.
W marcu 1944 r. József Antall i Henryk Sławik zostali aresztowani przez gestapo. Henryk Sławik został przez niemieckich nazistów zamordowany 23 sierpnia 1944 r. w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen. József Antall senior – nazywany przez polskich uchodźców „Ojczulkiem Polaków” – umarł w zapomnieniu 24 lipca 1974 r. w Budapeszcie. Jego syn, József Antall, był pierwszym premierem demokratycznych Węgier.
Sławik i Antall senior pośmiertnie zostali uhonorowani tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata przez izraelski instytut Yad Vashem (1990 r.). W 2010 r. zostali pośmiertnie odznaczeni przez prezydenta RP (Sławik Orderem Orła Białego). (PAP)
agy/ mok/ jra/
