Kard. Pietro Parolin. Fot. PAP/R. Guz
Nawiązanie stosunków dyplomatycznych między Polską i Watykanem było możliwe dzięki politycznemu przełomowi w Polsce i całej Europie środkowowschodniej - powiedział w poniedziałek watykański sekretarz stanu kard. Pietro Parolin.
Watykański hierarcha wziął udział w uroczystej sesji z okazji 25-lecia wznowienia stosunków dyplomatycznych Polski i Watykanu, zorganizowanej przez Konferencję Episkopatu Polski.
"Nowe instytucjonalne relacje między stronami, zainaugurowane ćwierć wieku temu, zaistniały w kontekście radykalnych zmian politycznych, które dokonały się nie tylko w Polsce, ale w całej Europie środkowowschodniej" - powiedział. Podkreślił, że przerwa w tych relacjach "była tylko pauzą w długiej i pięknej tradycji".
Zwrócił uwagę, że zasada wolności religijnej została zapisana nie tylko w konkordacie, ale również w polskiej konstytucji. "Cieszy fakt, że to, co zostało zapisane w konkordacie i siłą rzeczy formalnie dotyczy jedynie Kościoła katolickiego, zostało później przez przepisy konstytucji rozszerzone na pozostałe wspólnoty wyznaniowe" - dodał.
Kardynał mówił, że Kościół katolicki swoje relacje z państwami pojmuje nie jako zapis wzajemnie uzgodnionych przywilejów, ale jako realizację tego zasadniczego prawa ludzkiego, jakim jest wolność religijna. Jego zdaniem, jest ona "nieodzowna i twórcza w poszukiwaniu równowagi i porozumienia wokół podstawowych wartości, bez których społeczność ludzka by się nie ostała".
"Nowe instytucjonalne relacje między stronami, zainaugurowane ćwierć wieku temu, zaistniały w kontekście radykalnych zmian politycznych, które dokonały się nie tylko w Polsce, ale w całej Europie środkowowschodniej" - powiedział. Podkreślił, że przerwa w tych relacjach "była tylko pauzą w długiej i pięknej tradycji".
"Widać coraz większe i powszechniejsze przekonanie, że istnieje wewnętrzna więź między demokracją a wolnością religijną. Co oczywiście nie znaczy, iż nie ma przejawów braku poszanowania tej wolności, przejawów nietolerancji, dyskryminacji, aktów przemocy w stosunku do wyznawców religii, podejmowanych czasami z pobudek religijnych" - powiedział. Wyraził zadowolenie ze współpracy Polski i Watykanu na forum międzynarodowym w promowaniu prawa do wolności religijnej.
O tym, że stosunki między Polską a Watykanem nie zawsze były łatwe, mówił przewodniczący KEP abp Stanisław Gądecki. "Historia relacji między Polską a Stolicą Apostolską jest długa i trwa tyle wieków, ile liczy sobie nasza ojczyzna. Relacje te nie zawsze były łatwe, czego przykładem jest ubiegłe stulecie. Trudny czas wojny, a następnie słaba, by nie powiedzieć zła wola rządu komunistycznego, która sprawiła, że relacje te popsuły się i zniknęły na prawie pół wieku" - mówił hierarcha.
Dodał, że dzięki odnowie kontaktów od 25 lat obecny jest w Polsce nuncjusz apostolski, a Polska ma ambasadę w Watykanie. Wyraził przekonanie, że "dojrzałym owocem tych odnowionych relacji jest konkordat podpisany w 1993 r., a ratyfikowany w roku 1998, który harmonijnie reguluje stosunek państwa do Kościoła i pozwala na zachowanie autonomii oraz wzajemnej życzliwej współpracy".
Była premier i ambasador przy Watykanie Hanna Suchocka oceniła, że określenie na nowo zasad współpracy państwa i Kościoła wymagało konkordatu. Przypomniała, że Polskę łączyły z papiestwem wielowiekowe stosunki dyplomatyczne, które "zostały przez władze komunistyczne jednostronnie zerwane" po II wojnie św. Zwróciła uwagę, że nie zmieniło się to też po wyborze Karola Wojtyły na papieża. Przypomniała, że w 1987 r. władze PRL podjęły próbę normalizacji stosunków z Watykanem, ale ze względu na sytuację polityczną w Polsce prace zostały wstrzymane przez Stolicę Apostolską.
"Od 4 czerwca (1989 r.-PAP) wydarzenia potoczyły się z dynamiką, jakiej chyba nie oczekiwano" - powiedziała Suchocka. Przypomniała, że formalnie wznowił stosunki z Watykanem rząd gen. Czesława Kiszczaka i było to nawiązanie do tradycji II RP.
"Odwołanie się do formy umowy międzynarodowej między Polską a Stolicą Apostolską było potrzebne dla określenia na nowych zasadach stosunków między państwem i Kościołem w sposób odmienny, niż to miało miejsce do tej pory" - oceniła Suchocka. Dodała, że zawarcie konkordatu wpisywało się w nurt ówczesnej polityki zagranicznej, której elementem było "zawieranie umów z poszczególnymi państwami, a nie via Moskwa, jak dotychczas".
Według Suchockiej "wznowienie stosunków dyplomatycznych otwierało nowy rozdział w historii Polski", a "decyzja została niezwykle pozytywnie" przyjęta w społeczeństwie.
Na spotkaniu z dziennikarzami przed sesją kardynał Parolin mówił o Janie Pawle II jako papieżu wolności. "Papież towarzyszył polskiej wolności przez wszystkie lata swojego pontyfikatu; wskazywał, jak właściwie przeżywać wolność oraz jak z niej korzystać, by uniknąć niebezpieczeństw. Święty Jan Paweł II był nauczycielem wolności dla swojego narodu" - powiedział.
Pytany, jak Watykan może się zaangażować w sprawy Ukrainy i jej europejskich aspiracji, kardynał mówił, że "Kościół może pełnić rolę w pojednaniu, ponieważ rozwiązanie konfliktów i kryzysów może przyjść poprzez negocjacje i dialog". "Wierzymy, że otwarcie na dialog ze wszystkich stron może doprowadzić do realizacji tych właściwych interesów każdej ze stron" - dodał.
Na pytanie o nadzieje związane z planowaną wspólną modlitwą przywódców Autonomii Palestyńskiej i Izraela watykański hierarcha odparł, że jest to spotkanie modlitewne, bez celów politycznych. "Ze strony Stolicy Apostolskiej jest nadzieja, że to spotkanie będzie mogło niejako wznowić dialog i spotkanie między tymi dwiema rzeczywistościami politycznymi, aby pomóc stworzyć taką atmosferę zaufania, która się załamała. Sądzę, że ten gest pomoże odbudować wzajemne zaufanie, powrócić do negocjacji i doprowadzić do pokoju" - dodał.
59-letni Pietro Parolin jest najbliższym współpracownikiem papieża Franciszka. Stoi na czele Sekretariatu Stanu - głównego ministerstwa Stolicy Apostolskiej - od 15 października ub.r.
Wizyta wiąże się z 25-leciem przemian ustrojowych w Polsce i rocznicą wznowienia stosunków dyplomatycznych między Polską a Watykanem. W sesji z tej okazji uczestniczyli m.in. prymas Polski abp Wojciech Polak, kardynałowie, arcybiskupi i biskupi polscy, przedstawiciele innych religii i wyznań, ambasador Polski w Watykanie Piotr Nowina-Konopka, dyplomaci, przedstawiciele rządu i parlamentu. (PAP)
skz/ brw/ bos/
