Złożeniem kwiatów pod Pomnikiem Czynu Powstańczego na Górze Św. Anny władze wojewódzkie i samorządowe uczciły w poniedziałek 95. rocznicę wybuchu III powstania śląskiego. Główne wojewódzkie uroczystości związane z tą rocznicą zaplanowano na 21 maja.
Wicemarszałek woj. opolskiego Antoni Konopka w rozmowie z PAP podkreślał, że trzy powstania śląskie to wydarzenia bardzo ważne dla Opolszczyzny i Śląska. "Gdyby nie one, zwłaszcza gdyby nie trzecie, zwycięskie powstanie, to kształt przedwojennej Polski byłby inny. Nie tylko geograficznie, ale – co jest bardzo istotne – również gospodarczo" - zaznaczył. Dodał, że złożone w poniedziałek kwiaty to wyraz hołdu i czci oddanej tym, którzy w postaniach śląskich brali udział i oddali w nich życie.
Pełnomocnik marszałka woj. opolskiego ds. kombatantów Janusz Wójcik przypomniał, że III powstanie śląskie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku. Dlatego – jak podkreślił - Pomnik Czynu Powstańczego na Górze Św. Anny został udekorowany kwiatami już w poniedziałek. Przypomniał zarazem, że główne wojewódzkie uroczystości związane z tą rocznicą zaplanowano na 21 maja. "W dniach 21-26 maja 1921 roku pod Górą Św. Anny rozegrała się największa bitwa tego powstania. Dlatego właśnie wtedy organizujemy te uroczystości" – wyjaśnił.
Tłumaczył, że od kilku lat odbywają się one w sobotę przypadającą między 21 a 26 maja, tak by umożliwić udział w nich jak największej liczbie osób. Zapowiedział, że podczas tegorocznych obchodów zaplanowano m.in. apel pamięci, wystąpienia i występy artystyczne. "Będą harcerze, spodziewamy się też kombatantów i szerszego grona ludzi" – dodał Wójcik.
W ostatnich tygodniach władze woj. opolskiego i śląskiego, gdzie również obchodzona jest rocznica wybuchu III powstania śląskiego, zapowiedziały wspólne wydanie leksykonu powstań śląskich. Grzegorz Sawicki, odpowiadający m.in. za kwestie kultury członek zarządu woj. opolskiego informował, że leksykon opracują wspólnie naukowcy z Opolszczyzny i Śląska. Po stronie woj. opolskiego liderem projektu będzie Instytut Śląski w Opolu, a po stronie śląskiej Biblioteka Śląska w Katowicach i działający w jej strukturach Instytut Badań Regionalnych.
Publikacja ma się ukazać na stulecie wybuchu pierwszego powstania śląskiego, czyli w 2019 r. Jak mówił Sawicki, w 2016 r. naukowcy będą opracowywać szczegółową koncepcję i plan wydawnictwa. Koszt publikacji oszacowano wstępnie na ok. 400 tys. zł. Władze obu regionów informowały, że będą starały się pozyskać dofinansowanie na to przedsięwzięcie w ministerstwie kultury i dziedzictwa narodowego. Jeśli się to nie uda, województwa opolskie i śląskie pokryją koszty leksykonu z budżetów samorządów.
III powstanie śląskie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 r. Trwało dwa miesiące. Było ostatnim z trzech zbrojnych zrywów polskiej ludności na Śląsku w latach 1919-1921, gdy ważyła się sprawa przynależności państwowej obszaru należącego wcześniej do państwa niemieckiego.
Mający to określić plebiscyt odbył się 20 marca 1921 r. W głosowaniu dopuszczono udział osób, które wcześniej wyemigrowały ze Śląska - z Niemiec przyjechało 182 tys. emigrantów, z Polski - 10 tys. Głosowało ok. 97 proc. uprawnionych, z czego ok. 19 proc. stanowili wcześniejsi emigranci. Przynależność do Polski wybrała mniejszość - 40,3 proc. Komisja plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu prawie całego obszaru Niemcom.
Dlatego wcześniejsze pojedyncze strajki przekształciły się 2 maja w strajk generalny, a w nocy z 2 na 3 maja zaczęło się powstanie. Na jego czele stanął znany działacz społeczny Wojciech Korfanty. Powstańcy opanowali prawie cały obszar plebiscytowy, broniąc go przed siłami niemieckimi.
W powstaniu wzięło udział ok. 60 tys. Polaków - 1218 z nich poległo, 794 odniosło rany. W wyniku powstania zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Z obszaru plebiscytowego do Polski przyłączono 29 proc. obszaru i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna. (PAP)
kat/ wkt/
