96 lat temu rozstrzelano Matę Hari - kurtyzanę i szpiega

Mata Hari urodziła się 7 sierpnia 1876 roku w Leeuwarden w północnej Holandii jako Margaretha Geertruida Zelle. Kiedy miała 15 lat, umarła jej matka, a zajmujący się biznesem ojciec ogłosił bankructwo. Młoda Margaretha kształciła się w studium nauczycielskim, a później przeniosła do Amsterdamu, gdzie miała kontynuować edukację. Jednak ujawniony, niezwykle skandaliczny w tamtych czasach, romans z dyrektorem szkoły uniemożliwił jej dalszą naukę. Wobec braków w wykształceniu i problemów ze znalezieniem zatrudnienia, postanowiła znaleźć zamożnego męża.

Poprzez anons matrymonialny poznała starszego o ponad 20 lat holenderskiego oficera marynarki Rudolfa McLeoda, który zauroczony jej urodą, po kilku dniach się jej oświadczył. Ślub odbył się cztery miesiące później. Młoda małżonka szybko nadszarpnęła jednak poważnie finanse rodziny prowadząc wystawne życie. Mąż zdecydował więc o wyjeździe do Holenderskich Indii Wschodnich, gdzie wrócił do służby. Parze urodziła się dwójka dzieci - syn Norman John i córka Jeanne Louise. Margaretha szybko znudziła się jednak życiem rodzinnym i zaczęła romansować z młodymi oficerami, co prowadziło do licznych kłótni małżeńskich. Do rozpadu związku ostatecznie przyczyniła się śmierć syna w wyniku otrucia.

15 października 1917 roku rano Mata Hari została rozstrzelana przez pluton egzekucyjny na terenie koszar w Vincennes pod Paryżem. Do dziś trwają dyskusje, czy rzeczywiście była niemieckim szpiegiem, czy została jedynie kozłem ofiarnym francuskiego wywiadu, który musiał koniecznie wykazać się jakimś sukcesem.

W 1902 roku po powrocie małżonków do Amsterdamu, sąd orzekł ich separację, a McLeod dał w prasie ogłoszenie, że nie ponosi odpowiedzialności za długi byłej partnerki. Później Margaretha wyjechała do Paryża, gdzie zaczęła trudnić się prostytucją. Szybko jednak doszła do wniosku, że dzięki urodzie i pewnym umiejętnościom tanecznym może zarobić znacznie więcej jako tancerka egzotyczna. Pod pseudonimem Mata Hari (z indonezyjskiego - oko dnia), podając się za hinduską księżniczkę, tańczyła według przygotowanej przez siebie egzotycznej choreografii. Szybko zdobyła dużą popularność, tańcząc nawet w mediolańskiej "La Scali". Jako luksusowa prostytutka była kochanką wielu polityków i wojskowych.

Z biegiem czasu miała jednak coraz mniej wielbicieli, a wybuch I wojny ostatecznie pogorszył jej sytuację. Wróciła do Amsterdamu. Przyzwyczajona do wystawnego życia, postanowiła zostać utrzymanką kogoś bogatego. Przez pewien czas była kochanką rosyjskiego oficera. Podróżowała także z Holandii do Paryża przez Hiszpanię i Portugalię, co zwróciło uwagę brytyjskiego wywiadu. Sama Mata Hari szukając źródeł dochodu zaproponowała, za wysokim wynagrodzeniem, współpracę wywiadowi francuskiemu. Propozycję przyjęto i wysłano ją w podróż do okupowanej przez Niemców Belgii. Jej statek został jednak zatrzymany w angielskim porcie, a tamtejsi agenci wywiadu oskarżyli ją, że jest poszukiwanym szpiegiem niemieckim.

Mata Hari odrzuciła te zarzuty, potwierdzając jednak w końcu, że działa na rzecz wywiadu francuskiego. Jej mocodawcy zaprzeczyli jednak temu faktowi, twierdząc że współpracuje z Niemcami. Zaproponowali jednak ponowne wysłanie jej na Półwysep Iberyjski, gdzie Hari zbierała informacje wśród niemieckich dyplomatów i przekazywała Francuzom. Na początku 1917 roku na ich prośbę wróciła do Paryża, gdzie 13 lutego została zatrzymana i oskarżona o szpiegowanie na rzecz Niemiec. Nie przyznała się do winy mówiąc jedynie, że brała od nich pieniądze za usługi seksualne.

Jej wyjaśnienia nie zostały przyjęte i po jednodniowym procesie skazano ją na karę śmierci, pomimo wstawiennictwa prominentnych kochanków. 15 października 1917 roku rano Mata Hari została rozstrzelana przez pluton egzekucyjny na terenie koszar w Vincennes pod Paryżem. Do dziś trwają dyskusje, czy rzeczywiście była niemieckim szpiegiem, czy została jedynie kozłem ofiarnym francuskiego wywiadu, który musiał koniecznie wykazać się jakimś sukcesem. (PAP)

akn/ hes/ jra/