I wojna światowa

Zwycięstwo w bitwie nad Marną pozwoliłoby Niemcom zawrzeć korzystne zawieszenie broni. Celem było ponowne wyjście w stronę Paryża i bezpośrednie zagrożenie stolicy Francji – mówi PAP dr Jarosław Centek, historyk wojskowości z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. 100 lat temu, 6 sierpnia 1918 r., zakończyła się druga bitwa nad Marną podczas I wojny światowej.

28 lipca 1914 r. Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii, co było konsekwencją dokonanego miesiąc wcześniej w Sarajewie zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Wojna szybko przerodziła się w światowy konflikt, który pochłonął życie prawie 10 mln żołnierzy.

28 czerwca 1919 r. w Sali Lustrzanej pałacu wersalskiego państwa zwycięskiej koalicji podpisały traktat pokojowy z Niemcami. Był on najważniejszym z układów kończących I wojnę światową, w której zginęło około 9 milionów żołnierzy, a około 20 milionów zostało rannych. Jednym z jego postanowień było przyznanie Polsce większości ziem zaboru pruskiego oraz przeprowadzenie plebiscytów na Warmii, Mazurach i Górnym Śląsku.

100 lat temu, 3 czerwca 1918 r., w Wersalu pod Paryżem premierzy Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch ogłosili deklarację dotyczącą powstania „zjednoczonego i niepodległego państwa polskiego z wolnym dostępem do morza”. – To nie był gest symboliczny. To było zobowiązanie polityczne uzupełniające niejako wcześniejszą deklarację Woodrowa Wilsona – mówi dr hab. Piotr Szlanta z Instytutu Historycznego UW.

Stowarzyszenie „Res Carpathica”, zajmujące się m.in. dziedzictwem kulturowym i historycznym Karpat, postanowiło upamiętnić, we współpracy ze stroną rumuńską, ważne epizody z naszej historii – bitwę pod Rarańczą, która odbyła się w nocy z 15 na 16 lutego 1918 r. na pograniczu należącej wówczas do Austro-Węgier Bukowiny i przynależnej do Rosji Besarabii,  oraz proces legionistów polskich uwięzionych w Syhocie Marmaroskim.

Bez wsparcia wielkich mocarstw trudno byłoby sobie wyobrazić odzyskanie przez Polskę państwowości – powiedział PAP dr hab. Piotr Szlanta z Instytutu Historycznego UW. Zarówno orędzie Wilsona z 8 stycznia, jak i deklaracja wersalska z 3 czerwca 1918 roku stanowiły ważne etapy w złożonym procesie odzyskiwania przez Polskę suwerennego bytu narodowego – dodał.

Prezydenci Polski i Słowenii: Andrzej Duda i Borut Pahor odsłonili w środę pomnik upamiętniający żołnierzy słoweńskich poległych w latach 1914-1918, znajdujący się na cmentarzu wojennym w Gorlicach (woj. małopolskie).

Delegacja dyplomatów i żołnierzy rumuńskich uczciła w czwartek, z okazji Rumuńskiego Narodowego Dnia Pamięci Bohaterów Wojennych, pamięć swoich rodaków - żołnierzy I wojny światowej - spoczywających na cmentarzu w Łambinowicach.

Historię bieżeństwa, czyli masowej ucieczki ludności w 1915 r. z zachodnich guberni ówczesnego Imperium Rosyjskiego w głąb Rosji, z perspektywy kobiet będzie opowiadał spektakl "Bieżenki". Złożą się na niego wspomnienia opowiadane przez potomków bieżeńców.

Społeczny komitet chce zbudować w Białymstoku pomnik poświęcony ofiarom tzw. bieżeństwa, czyli masowej ucieczki ludności w 1915 r. z zachodnich guberni ówczesnego Imperium Rosyjskiego w głąb Rosji. Rozpoczęła się zbiórka pieniędzy na ten cel. Akcję wspiera Cerkiew.