Rzeźba Josefa Thoraka przestawiająca Adolfa Hitlera. Fot. PAP/A. Warżawa
Wykonaną z marmuru rzeźbę przedstawiającą głowę Adolfa Hitlera znaleziono w ziemi w ogrodzie Muzeum Narodowego w Gdańsku. Inskrypcja na rzeźbie mówi, że została ona wykonana w 1942 r., a jej autorem jest ceniony, choć powiązany z nazizmem, rzeźbiarz Josef Thorak.
Jak poinformował w środę PAP Lech Łopuski, kustosz Muzeum Narodowego w Gdańsku, na rzeźbę natrafiono w sobotę, w czasie prac w tzw. wirydarzu, czyli ogrodzie urządzonym na dziedzińcu gmachu muzeum. Przedstawia ona głowę Hitlera umieszczoną na niewielkim cokole. „Całość liczy sobie około pół metra wysokości” – wyjaśnił Łopuski.
Rzeźba znajdowała się płytko – około 10 centymetrów, pod ziemią. „Trzeba jednak pamiętać, że około roku temu z tej części ogrodu zdjęto około 40-centrymetrową warstwę ziemi” – powiedział PAP Łopuski.
Nie wiadomo w jakich okolicznościach licząca (wraz z niewielkim cokołem) około pół metra wysokości rzeźba znalazła się pod ziemią. Pracownicy muzeum przypuszczają, że ktoś mógł ją specjalnie zakopać np. w 1945 roku, tuż przed tym, jak Niemcy opuścili Gdańsk.
W najbliższych dniach pracownicy muzeum chcą oczyścić rzeźbę. Jak powiedział PAP Łopuski, z pewnością zostanie ona wpisana do inwentarza muzealnego, ale raczej nie będzie eksponowana w placówce. Muzealnicy chcą dla niej poszukać właściwszego miejsca, sugerują, ze mogłoby to być np. powstające w Gdańsku Muzeum II Wojny Światowej.
Jak powiedział PAP Łopuski, Josef Thorak, choć powiązany z nazistowskimi Niemcami, był cenionym rzeźbiarzem. Kustosz wyjaśnił, że do dziś przetrwało niewiele prac tego artysty, bo większość z nich – jako dzieła osoby służącej reżimowi, została zniszczona. Łopuski dodał, że po wojnie Thoraka objął też zakaz wykonywania zawodu.
Zdaniem Łopuskiego oprócz - właśnie odkrytej rzeźby przedstawiającej głowę Hitlera, w Polsce znajdują się cztery prace Thoraka, z tego dwie w Pomorskiem. Są to: posąg „Macierzyństwo” ulokowany w domu pomocy społecznej w Zaskoczynie, gdzie w czasie wojny działała szkoła NSDAP oraz stojący w Ustce pomnik „Umierającego wojownika" upamiętniający żołnierzy poległych podczas I wojny światowej. W Zielonej Górze znajduje się z kolei pomnik „Chłopiec z koniem", a przy willi w Jagniątkowie należącej niegdyś do noblisty Gerharta Hauptmanna - pomnik przedstawiający postać z jednej z jego powieści.
Oprócz wartości artystycznej - rzeźby Thoraka mają też dużą wartość wymierną. Według specjalistów prace tego autora osiągają ceny od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy euro.
Pochodzący z Austrii, zmarły w 1952 r., Josef Thorak był jednym z najbardziej znanych artystów okresu Republiki Weimarskiej i III Rzeszy. Obok Arno Brekera był on oficjalnym rzeźbiarzem III Rzeszy, a jego dzieła ozdabiały najważniejsze projekty architekta i jednego z przywódców nazistowskich Niemiec Alberta Speera, w tym niemiecki pawilon na wystawie światowej w Paryżu w 1937 r., Kancelarię Rzeszy, monumentalny wyjazd na autostradę i stadion olimpijski. (PAP)
aks/ dym/
