Historię i funkcjonowanie najważniejszych rezydencji europejskich w okresie ich świetności przybliży międzynarodowa konferencja, która odbywać się będzie od środy do piątku na Zamku Królewskim w Warszawie. W br. mija 30. rocznica udostępnienia odbudowanego Zamku zwiedzającym.
W ciągu trzech dni badacze z całej Europy będą rozmawiać o centrach państwowości m.in. w Brukseli, Wiedniu, Moskwie, Wilnie, Londynie, Madrycie, Paryżu i Rzymie. Historycy przedstawią też wyniki najnowszych badań.
"Choć wydaje nam się, że o Wersalu wiemy już wszystko, prof. Gerard Sabatier przekona nas, że jednak jeszcze sporo przed nami" - powiedziała na poniedziałkowej konferencji na Zamku Królewskim w Warszawie koordynatorka konferencji dr Anna Czarniecka. Zachęcała do brania udziału w międzynarodowym spotkaniu licealistów, bowiem temat wpisuje się zgodnie z nową podstawą programową w jeden z wątków w przedmiocie historia i społeczeństwo "rządzący i rządzeni".
Dr Przemysław Deles, także koordynujący z ramienia zamku organizację konferencji dodał, że tematem konferencji będą także rezydencje, które do dziś są siedzibami monarchów, np. brytyjskich.
Dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie prof. Andrzej Rottermund zachęcał do wzięcia udziału w sesji poświęconej współczesnym funkcjom rezydencji monarszych. Opowie o nich w piątek pięciu szefów takich placówek funkcjonujących dzisiaj jako muzea: Zamku Królewskiego w Warszawie, Wawelu, Pałacu w Wilanowie, Łazienek Królewskich oraz Zamku Dolnego w Wilnie. "Każdy zamek czy pałac królewski był budowany, by pokazać hierarchię społeczną rządzącego. Przestrzeń konstruowano tak, by dotarcie przed oblicze władcy do sali tronowej było jak najdłuższe i jak najbardziej skomplikowane" - tłumaczył profesor.
Dzisiaj rezydencje królewskie, udostępniane zwiedzającym, mają być przestrzeniami jak najbardziej otwartymi. "Na tym polega sprzeczność pomiędzy ideą rezydencji monarszej a muzeum" - mówił prof. Rottermund.
Konferencja "Władza i architektura" zainauguruje Projekt Rezydencje Europy Zamku Królewskiego w Warszawie. Sesje mają się odbywać na zamku cyklicznie co dwa lata.
Podczas II wojny światowej Zamek Królewski w Warszawie uległ całkowitemu zniszczeniu, najpierw podczas kampanii wrześniowej w wyniku artyleryjskich i lotniczych bombardowań, później na skutek niemieckich konfiskat i grabieży. Po upadku powstania warszawskiego Niemcy unicestwili pozostałości budowli wysadzając je w powietrze. Ocalały jedynie piwnice, dolna część Wieży Grodzkiej, fragmenty Biblioteki Królewskiej i Arkad Kubickiego. Muzealnikom udało się ocalić tylko część wyposażenia i dekoracji oraz dokumentację placówki.
Natychmiast po wojnie odezwały się głosy wzywające do odbudowy zamku. Inicjatywa ta - ze względu na przewidywane koszty i z powodów ideologicznych - spotkała się z chłodnym przyjęciem ówczesnych władz. Decydentów przekonał ostatecznie generalny konserwator zabytków prof. Jan Zachwatowicz.
W 1945 r. postanowiono, że w odtworzonej budowli znajdzie się m.in. siedziba najwyższych władz. W konkursie architektonicznym na odbudowę zamku i umieszczenie tam siedziby rządu zwyciężył projekt prof. Jana Bogusławskiego zachowujący historyczny kształt, jednak wyższy o kilka metrów, z odtworzonymi wnętrzami z okresu Stanisława Augusta i przeznaczeniem muzealnym.
Po dojściu do władzy ekipy Władysława Gomułki prace stanęły, I sekretarz KC PZPR był bowiem przeciwnikiem odbudowy zamku. Zdecydowano się jedynie na uporządkowanie obszaru zajmowanego przez Zamek. Dziedziniec wyłożono płytami kamiennymi, postawiono ławki i betonowe donice z kwiatami.
O odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie zdecydowało w 1971 r. nowe kierownictwo PZPR pod przewodnictwem Edwarda Gierka. Na decyzję tę wpływ miały krwawe wydarzenia grudniowe, które wymusiły na władzy ustępstwa także w sferze kultury.
Na podstawie obszernej dokumentacji i badań archeologicznych opracowano projekt odzwierciedlający stan rezydencji z XVIII w. W nową budowlę wzorowaną na przedwojennym kształcie, włączono zachowane mury. Budowę sfinansowano głównie ze składek społecznych i datków Polonii.
Budynek w stanie surowym oddano w 1974 r. 30 sierpnia 1984 r. dokonano uroczystego otwarcia zamku i udostępniono go zwiedzającym, jednak prace wykończeniowe trwały jeszcze wiele lat. Ostatecznym zwieńczeniem odbudowy było otwarcie w 2009 r. odtworzonych Arkad Kubickiego. (PAP)
