Budynek Starej Oranżerii w Łazienkach Królewskich. Fot. PAP/T. Gzell
Nowo odkryte XVIII-wieczne malowidła ścienne, odtworzenie Królewskiej Galerii Rzeźby oraz kreatywna „Pracownia artysty” dla dzieci - to tylko część wartych 34 miliony zł prac wykonanych w Starej Oranżerii w stołecznych Łazienkach Królewskich.
Gościem czwartkowej konferencji prasowej w Łazienkach Królewskich był wicepremier i minister kultury Piotr Gliński, który zauważył, że "okres panowania Stanisława Augusta, kiedy ta galeria powstała był z jednej strony tragiczny dla Polski, która powoli upadała, a z drugiej strony to wspaniały czas rozkwitu sztuk". "Przez wiele lat nie czuliśmy tutaj ducha stanisławowskiego, oświeceniowego, opierającego się na łączeniu piękna z mądrością. To są te ideały klasycystyczne, tamtej epoki, szkoda, że to nie szło równolegle z podnoszeniem poziomu i siły politycznej Polski. Dramatyzm tamtych czasów polegał na tym, że z jednej strony mieliśmy rozkwit sztuk, kultury i nauki, z drugiej - powolny upadek struktur państwowych" - mówił minister kultury.
Spotkanie zorganizowano z okazji sfinalizowania prac remontowo - konserwatorskich w Starej Oranżerii w Łazienkach Królewskich, które miały miejsce w latach 2012 - 2016. Całkowita wartość projektu wyniosła 18,7 mln zł, w tym 13 mln zł z tzw. Funduszy Norweskich, a wkład MKiDN i Muzeum Łazienki Królewskie to 5,7 mln zł.
"Przez wiele lat nie czuliśmy tutaj ducha stanisławowskiego, oświeceniowego, opierającego się na łączeniu piękna z mądrością. To są te ideały klasycystyczne, tamtej epoki, szkoda, że to nie szło równolegle z podnoszeniem poziomu i siły politycznej Polski. Dramatyzm tamtych czasów polegał na tym, że z jednej strony mieliśmy rozkwit sztuk, kultury i nauki, z drugiej - powolny upadek struktur państwowych" - mówił minister kultury Piotr Gliński.
Najważniejsze prace budowlane objęły remont dachu wraz z konstrukcją, konserwację elewacji, stolarki drzwiowej i okiennej, zabezpieczenie fundamentów, wymianę instalacji kanalizacyjnych, grzewczych i elektrycznych. Zamontowany został system monitoringu przeciwpożarowego i antywłamaniowego. Jednym z głównych celów projektu było dostosowanie Starej Oranżerii dla osób o specjalnych potrzebach: zlikwidowano bariery architektoniczne, wprowadzono nowoczesne rozwiązania, takie jak audiodeskrypcja, pętle indukcyjne, windy czy system przywoławczy. 1 czerwca otwarta zostanie strefa kreatywna „Pracowania artysty.” W sali warsztatowej i formierni dzieci oraz dorośli będą mogli wykonać odlewy gipsowe oraz poznać XVIII - wieczną technologię wykonywania kopii rzeźb.
Podczas prac konserwatorskich, w 2012 roku, pod tynkami w Starej Oranżerii dokonano sensacyjnego odkrycia XVIII-wiecznych malowideł ściennych, wykonanych według projektów Jana Chrystiana Kamsetzera. Projekty nadwornego architekta, przechowywane w Gabinecie Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, przez dziesięciolecia były uważane za niezrealizowane. Zachowane projekty Kamsetzera w połączeniu z królewskim inwentarzem Catalogue des Ouvrages en Marbre, Platre Terre cuite appartenant a Sa Maje le Roi 1795, były podstawą do odtworzenia Królewskiej Galerii Rzeźby.
W pierwszym etapie prac odsłonięto zachowane malowidła i przeprowadzono ich konserwację. Łącznie prace objęły 1570 m kw. malowideł ścian i sufitu. Spod zielonkawej farby wyłoniły się iluzjonistycznie namalowane freski przedstawiające włoski pejzaż i elementy architektury. Iluzjonistyczna technika sprawia, że dzięki freskom przestrzeń oranżerii wydaje się jeszcze większa. Równolegle prowadzona była konserwacja 161 gipsowych rzeźb z królewskiej kolekcji wśród których są m.in. Flora Farnese, Apollo Belwederski, Grupa Laokoona, Meleager i Amazonka Mattei.
Ogród przy Starej Oranżerii jest jednym z najlepiej zachowanych miejsc w Łazienkach Królewskich. Widoczny na planach od 1786 roku, pozostał do dzisiaj w granicach XVIII - wiecznego muru. Przeprowadzone w 2012 r. badania archeologiczne doprecyzowały układ ogrodu z XVIII-wieczną fontanną oraz ukazały jego nienaruszone ceglane mury.
Podczas prac konserwatorskich, w 2012 roku, pod tynkami w Starej Oranżerii dokonano sensacyjnego odkrycia XVIII-wiecznych malowideł ściennych, wykonanych według projektów Jana Chrystiana Kamsetzera. Projekty nadwornego architekta, przechowywane w Gabinecie Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, przez dziesięciolecia były uważane za niezrealizowane.
Z dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w latach 2012 - 2013 przeprowadzono rewitalizację ogrodu. Został zainstalowany nowoczesny system nawadniania trawników i rabat, ścieżki zyskały typową dla ogrodów nawierzchnię mineralną, zaś fontanna ogrodowa została okolona bortnicą z piaskowca. Rzeźby z królewskiej kolekcji poddano konserwacji i otrzymały nowe postumenty, podobnie jak dekoracyjne marmurowe wazy ogrodowe. Przy alejkach ustawiono białe drewniane ławki, wykonane według akwarel Zygmunta Vogla. Podobnie, jak za czasów króla Stanisława Augusta, latem w ogrodzie stoją teraz drzewka cytrusowe w donicach.
W 2015 r. historyczny Ogród Oranżeryjny wzbogacono o nowe nasadzenia w stylu holenderskim - posadzono m.in. 500 krzewów róż, 4 tys. bylin i ponad 50 tys. kwiatów cebulowych. Ideę wzbogacenia ogrodu kwiatowego przy Starej Oranżerii zainicjował król Holandii Wilhelm Aleksander podczas czerwcowej wizyty w Łazienkach Królewskich w 2014 r. W efekcie współpracy ogrodników powstał Holenderski Ogród Kwiatowy, zaprojektowany przez Nieka Roozena, architekta krajobrazu.
Ogród udało się zrealizować dzięki pomocy Ambasady Królestwa Niderlandów oraz firm holenderskich i polskich, które podarowały rośliny. "Na rabatach posadzono prawie 40 tys. roślin cebulowych. Są wśród nich tulipany, narcyzy, hiacynty, czosnki ozdobne i róże, a także nowe krzewy magnolii i wielkich rododendronów. Po 15 maja w ogrodzie pojawią się również, jak co roku, drzewka cytrusowe w donicach, które będą ustawione wzdłuż alejek" – mówiła Barbara Werner, Główny Ogrodnik Łazienek Królewskich.
Oficjalne otwarcie ogrodu odbędzie się 29 kwietnia. Tego samego dnia otwarta zostanie wystawa „jednego obrazu” dzieł mistrzów holenderskich i flamandzkich w Pałacu na Wyspie, wystawa plakatu holenderskiego w Galerii Plenerowej i Piknik Europejski. Wszystkie te działania przygotowała Ambasada Królestwa Niderlandów.
W ramach wystawy "jednego obrazu" w Pałacu na Wyspie prezentowane będą dwa obrazy mistrzów ze zbiorów Muzeum Mauritshuis w Hadze. Od 29 kwietnia do 30 czerwca br., w Pałacu na Wyspie, zwiedzający będą mogli obejrzeć obraz „Kwiaty w szklanym wazonie”, pędzla Abrahama Mignona. Dzieło, powstałe około 1670 roku, przedstawia różnobarwne kwiaty, charakterystyczne dla malarstwa holenderskiego, odznacza się finezyjnym rysunkiem i mistrzowskim oddaniem faktur. W drugiej odsłonie dzieł z Mauritshuis, od 1 lipca do 30 listopada pokazywane będzie płótno Gonzalesa Coquesa, „Wnętrze galerii obrazów”. Stanowi ono jedno z najsłynniejszych przykładów charakterystycznego dla Antwerpii, fascynującego gatunku przedstawień - kunstkamery.
Oba obrazy pochodzą z kolekcji Wilhelma V, księcia Oranje-Nassau (1746-1806) i namiestnika północnych Niderlandów, który kompletował ją niemal w tym samym czasie, co król Stanisław August własne zbiory. "Mecenasi sztuki tamtego okresu gromadzili dzieła tych samych twórców i o podobnej tematyce. Stąd pomysł na to, by zwrócić uwagę na uniwersalność kolekcji Stanisława Augusta, która nie różni się od zbiorów europejskich władców. Nasz XVIII wiek w pełni wpisuje się w ideę Oświecenia" – podkreślała Izabela Zychowicz, dyrektor ds. muzealnych Łazienek Królewskich.
Z okazji Prezydencji Królestwa Niderlandów w Radzie Unii Europejskiej oraz 12. rocznicy przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w Łazienkach Królewskich odbędzie się 1 maja Piknik Europejski. Dla gości Łazienek Królewskich przygotowano mnóstwo atrakcji: koncerty, przemarsze i parady orkiestr dętych, rodzinne gry i zabawy na świeżym powietrzu, animacje teatralne, występ chórów oraz pokazy jazdy konnej na Hipodromie.(PAP)
aszw/ agz/
