IPN oznaczył znakiem pamięci „Tobie Polsko” grób Tadeusza Puszczyńskiego. Fot. IPN
Grób płk. Tadeusza Puszczyńskiego na warszawskich Powązkach został we wtorek oznaczony znakiem pamięci „Tobie Polsko”. Z inicjatywą takiego uhonorowania Puszczyńskiego wystąpił Instytut Pamięci Narodowej w Katowicach.
Akcja umieszczania znaków pamięci „Tobie Polsko” prowadzona jest przez katowicki oddział IPN już od kilku lat. Nazwa nawiązuje do hasła wypisanego w 1921 r. na jednym ze sztandarów powstańców śląskich. Historycy z IPN w Katowicach przypominają, że w powstaniach śląskich wzięli udział nie tylko Ślązacy.
- Tym oto symbolem honorujemy, upamiętniamy i wyrażamy naszą wdzięczność wszystkim powstańcom śląskim, których groby odnajdujemy w całej Polsce. Chcemy przywołać ich zasługi, bohaterstwo i postawę, i zarazem udokumentować – w sposób najbardziej widoczny jak to możliwe – że Śląsk to była sprawa całej Polski, że wszyscy wtedy byli Ślązakami – mówił we wtorek podczas uroczystości przy grobie Tadeusza Puszczyńskiego dr Andrzej Sznajder, dyrektor oddziału IPN w Katowicach.
Urodzony w 1895 r. w okolicy Łęczycy Tadeusz Puszczyński już w czasach gimnazjalnych zaangażował się w działalność patriotyczną i z tego powodu spędził kilka miesięcy w rosyjskim areszcie. Po wybuchu I wojny światowej zaciągnął się do I Brygady Legionów Piłsudskiego, potem organizował struktury Polskiej Organizacji Wojskowej, zaś w niepodległej Polsce przeszedł do wywiadu (Oddziału II Sztabu Generalnego WP). Skierowany przez Ministerstwo Spraw Wojskowych na teren Górnego Śląska stworzył tam przed III powstaniem (w 1921 r.) grupę dywersyjną. W szeregach tzw. Grupy Destrukcyjnej „Wawelberga” (nazwa pochodziła od pseudonimu Puszczyńskiego) znaleźli się m.in. Stanisław Baczyński – w przyszłości ojciec poety Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Dobiesław Damięcki (aktor, a później ojciec aktorów Damiana i Macieja Damięckich) oraz bracia Tadeusz i Janusz Meissnerowie. Pierwszy z nich został później kapitanem „Stefana Batorego”, zaś drugi – jednym z najlepszych polskich pilotów wojskowych.
W nocy z 2 na 3 maja 1921 r. (na kilka godzin przed wybuchem III powstania śląskiego) podlegające Puszczyńskiemu poszczególne oddziały wysadziły kilka mostów na Odrze, co utrudniło Niemcom przerzucenie z głębi Rzeszy sprzętu i oddziałów wojskowych do walki z powstańcami. Akcja, w której wzięło udział zaledwie kilkadziesiąt osób, przyczyniła się do militarnego sukcesu III powstania.
Po powrocie ze śląskiej misji Puszczyński został oficerem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, a następnie jednym z czołowych dowódców Korpusu Ochrony Pogranicza. Zmarł z powodu nowotworu mózgu na kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej i pośmiertnie został awansowany na pułkownika. Przez specjalistów od wojskowości był powszechnie uważany na jednego z najbardziej uzdolnionych oficerów Wojska Polskiego.
W uroczystościach na Powązkach oprócz delegacji IPN wzięli udział przedstawiciele 13. Śląskiej Brygady Obrony Terytorialnej, której Puszczyński jest patronem, a także reprezentanci wojska, służb mundurowych i władz samorządowych.
Przypomnieli, że Tadeusz Puszczyński był prekursorem polskich oddziałów dywersyjnych.
- Jest bohaterem całej naszej historii – podkreślał wicewojewoda śląski Michał Kopański.
- Ojczyzna była dla niego na pierwszym miejscu. Cechą szczególną jego służby była myśl o walce na tyłach – o dywersji. Miał świadomość, że nie wystarczy tylko nauczyć żołnierskiego rzemiosła – trzeba tych ludzi zjednoczyć, wychować, nauczyć historii ojczyzny, historii tej ziemi, Śląska. Uświadomić, że miłość ojczyzny związana jest też z miłością Boga – zaznaczył ks. ppłk Grzegorz Bechta.
Po odznaczeniu i poświęceniu grobu odczytano Apel Pamięci, a następnie przedstawiciele wojska, władz samorządowych i służb mundurowych złożyli wieńce pod grobem płk. Tadeusza Puszczyńskiego.
Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę wzorowanego na sztandarze powstańczym proporczyka o rozmiarach ok. 20 cm na 8 cm, wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”. (PAP)
pt/ aszw/
