Fragmenty zbiorów Jerzego Ficowskiego. Fot. PAP/R. Pietruszka
Filmy, zdjęcia, taśmy magnetofonowe Jerzego Ficowskiego poety, znawcy twórczości kultury cygańskiej i żydowskiej zostały w środę przekazane do Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Spuścizna poety obejmuje 2,5 tys. jednostek archiwalnych m.in. fotografii, taśm magnetofonowych i płyt CD oraz filmów dokumentujących życie rodzinne i zawodowe Jerzego Ficowskiego m.in. fotografie cygańskiej poetki Bronisławy Wajs czyli Papuszy wykonane przez Ficowskiego, materiały dotyczące Brunona Schulza, zdjęcia zebrane do książki "Wspominki starowarszawskie: karty z raptularza". W przekazanym archiwum są także judaika i nagrania audycji radiowych.
Wśród autorów zdjęć, które znajdują się w archiwum Ficowskiego są fotografie autorstwa m.in. Erazma Ciołka, Czesława Bańkowskiego, Jerzego Dorożyńskiego, Ireny Jarosińskiej. Część zdjęć, nagrań i filmów wykonał sam Ficowski. W styczniu tego roku część jego zbiorów trafiła do Biblioteki Narodowej - było to kilkadziesiąt rękopisów Brunona Schulza - przypomniała Elżbieta Ficowska, wdowa po pisarzu, która w środę podpisała akt darowania zbiorów męża Narodowemu Archiwum Cyfrowemu.
Spuścizna poety obejmuje 2,5 tys. jednostek archiwalnych m.in. fotografii, taśm magnetofonowych i płyt CD oraz filmów dokumentujących życie rodzinne i zawodowe Jerzego Ficowskiego m.in. fotografie cygańskiej poetki Bronisławy Wajs czyli Papuszy wykonane przez Ficowskiego, materiały dotyczące Brunona Schulza, zdjęcia zebrane do książki "Wspominki starowarszawskie: karty z raptularza".
Jerzy Ficowski, poeta, odkrywca talentu Papuszy, znawca kultury cygańskiej i żydowskiej, entuzjasta twórczości Brunona Schulza, tłumacz urodził się 4 września 1924 roku w Warszawie. Podczas okupacji został żołnierzem AK, był więziony na Pawiaku, skąd udało mu się uciec. Walczył w powstaniu warszawskim na Mokotowie, w pułku „Baszta”. Po wojnie studiował socjologię i filozofię na UW.
W 1948 r. ukazał się jego pierwszy tomik poetycki zatytułowany "Ołowiani żołnierze". W tym samym roku Ficowski został zatrzymany przez UB. i był namawiany do współpracy. Postanowił na jakiś czas usunąć się z miasta i w latach 1948-1950 wędrował z taborem cygańskim. Przybywając z Cyganami Ficowski notował wszystko, co tylko usłyszał: bajki, nowe słowa, historię taboru. To Ficowski odkrył w Cygance Bronisławie Wajs poetkę. W 1953 roku ukazał się tom szkiców Ficowskiego poświęconych historii i życiu Romów pt. "Cyganie polscy”. W 1956 roku wyszedł drukiem pierwszy tomik Papuszy, tłumaczony właśnie przez Ficowskiego. Kolejna jego książka o Romach - "Cyganie na polskich drogach" - ukazała się w 1965 r.
Postacią, którą Ficowski zajął się w sposób szczególny, był Bruno Schulz. W 1967 roku Ficowski wydał szkice o życiu tego artysty pt. "Regiony wielkiej herezji". "Okolice sklepów cynamonowych" - kolejny tom szkiców o Schulzu - ukazał się – w 1986 r. Dziś zalicza się je do najważniejszych źródeł wiedzy o pisarzu z Drohobycza. Ficowski znany był także, jako autor tekstów popularnych piosenek, w tym takich przebojów jak "Bajka o cygańskim królu" czy "Jadą wozy kolorowe".
W grudniu 1975 r. Ficowski podpisał protest przeciw proponowanym przez PZPR zmianom w Konstytucji, które miały potwierdzić przewodnią rolę partii komunistycznej i odwieczną przyjaźń ze Związkiem Radzieckim. Był to początek jego działalności opozycyjnej w PRL-u. W roku następnym jego twórczość objęto zakazem druku, który utrzymano aż do roku 1980. Od 1977 r. Ficowski publikował w drugim obiegu, przede wszystkim w "Zapisie", a od 1978 należał do Komitetu Samoobrony Społecznej KOR.
W 1999 r. Fundacja Pogranicze przyznała Jerzemu Ficowskiemu pierwszy na świecie tytuł "Człowieka Pogranicza". Obecny na środowej uroczystości Krzysztof Czyżewski przypomniał, że Ficowski miał szczególną zdolność nawiązywania kontaktu z innymi ludźmi. "Zawsze był swój, wszędzie był u siebie. Ta niezwykła zdolność wkraczania w inne światy czyniła z niego wędrowca ku innym horyzontom. Najbardziej niezwykłe jest w nim to, że cały czas zajmował się innymi ludźmi. To nie jest typowe dla poety, że tyle czasu, energii i poświęcenia wkłada w odkrycie dzieł innych ludzi i innych kultur" - dodał Czyżewski. Jerzy Ficowski zmarł 9 maja 2006 roku w Warszawie. (PAP)
aszw/ pz/
