Patrick Modiano. Fot. PAP/EPA
W listopadzie do polskich księgarń trafiły wznowienia czterech powieści tegorocznego laureata literackiego Nobla Patricka Modiano, w grudniu ukaże się wznowienie kolejnej jego książki, a także jedna powieść przełożona po raz pierwszy - "Perełka".
Książki Patricka Modiano były wydawane w Polsce już w latach 60. Jednak, kiedy w październiku ogłoszono, że francuski pisarz otrzymał literackiego Nobla, w księgarniach można było znaleźć jedynie resztki nakładu "Katarzynki", książki dla dzieci z ilustracjami Jeana-Jacques'a Sempe opublikowanej przez wydawnictwo Czuły Barbarzyńca w 2009 r. Pod koniec listopada czytelnicy mogą już kupić cztery wznowienia powieści noblisty, w planach wydawniczych jest pierwszy polski przekład książki "Perełka".
Państwowy Instytut Wydawniczy wznowił powieść "Przejechał cyrk" (1992) w tłumaczeniu Katarzyny Skawiny. Bohater książki zostaje wezwany na przesłuchanie, co splata jego losy z losami pewnej dziewczyny. Im dłużej ją zna, tym mniej o niej wie. Razem wędrują po Paryżu, coraz bardziej obcym i mglistym i tajemniczym. Wszystkie podejmowane przez bohatera wysiłki, by ustalić, kim jest dziewczyna, w której się zakochał, zdają się prowadzić donikąd. PIW wznowił też "Zagubioną dzielnicę" w tłumaczeniu Wiktora Dłuskiego (1984). To kolejna powieść Modiano o Paryżu, poszukiwaniu wspomnień i własnej tożsamości, tym razem przez pisarza, który po latach powraca do miasta młodości. Chciałby odnaleźć kobietę, którą kiedyś poznał.
Główny bohater opowieści "Nawroty nocy" jest współpracownikiem Gestapo, ma zniszczyć siatkę francuskiego ruchu oporu. Modiano pokazuje mechanizmy wojny i ich wpływ na ludzkie wybory, pokazuje motywy zdrady, jej usprawiedliwienia.
Do księgarń właśnie trafiły wznowione przez Znak "Nawroty nocy" (1969) w przekładzie Ewy Bekier. Główny bohater tej opowieści jest współpracownikiem Gestapo, ma zniszczyć siatkę francuskiego ruchu oporu. Modiano pokazuje mechanizmy wojny i ich wpływ na ludzkie wybory, pokazuje motywy zdrady, jej usprawiedliwienia. Autor zmienia plany, wielokrotnie powraca do tego samego wydarzenia, analizując, jak pamięć zniekształca rzeczywistość.
Kolejna powieść tegorocznego noblisty, która doczekała się wznowienia przez Znak, to "Willa Triste" (1975) w przekładzie Joanny Polachowskiej - opowieść o młodzieńczej miłości, która narodziła się pewnego lata pomiędzy osiemnastoletnim Viktorem i znacznie od niego starszą Yvonne. Wiele lat później Viktor próbuje odtworzyć tamten świat, ale im więcej przywołuje wspomnień, tym mocniej powraca niepokój, który drążył go tamtego lata i coraz bliższy jest odkrycia pewnej tajemnicy.
Czytelnik po 33 latach wznowi w grudniu najbardziej znaną powieść Modiano - "Ulicę Ciemnych Sklepików" (1978) w tłumaczeniu Eligii Bąkowskiej. Opowiada ona o detektywie, który stracił pamięć i idąc po własnych śladach, szuka własnej tożsamości. "To jest piękna powieść, bardzo tajemnicza, która łączy borgesowską wyobraźnię i klimat znany z dzieł argentyńskiego pisarza z bardzo osobistymi doświadczeniami II wojny światowej" - uważa Adam Zagajewski.
Jedyny nowy przekład prozy Modiano, który jeszcze w tym roku trafi do księgarń to powieść "Perełka" z 2001 roku w przekładzie Bożeny Sęk. Narratorka powieści spotyka na stacji metra Chatelet kobietę podobną do własnej matki, co staje się początkiem poszukiwania własnych korzeni. Książkę opublikuje wydawnictwo Sonia Draga.
Tegoroczny laureat literackiego Nobla Patrick Modiano jest autorem powieści, w których powraca motyw II wojny światowej i zagłady Żydów. "Za kunszt pamiętania i dzieła, w których ukazał najbardziej nieuchwytne ludzkie losy i odkrywał świat czasu okupacji" - tak Szwedzka Akademia uzasadniła swój wybór.
Patrick Modiano urodził się 30 lipca 1945 r. w Boulogne-Billancourt na przedmieściach Paryża. Jego ojciec był biznesmenem wywodzącym się z rodziny włoskich Żydów, matka - aktorką o korzeniach belgijskich. W liceum nauczycielem geometrii Modiano był Raymond Queneau, francuski poeta, pisarz i eseista, jeden z prekursorów literackiego postmodernizmu, współzałożyciel grupy OuLiPo, który odegrał ważną rolę w kształtowaniu się osobowości przyszłego pisarza. Queneau dopomógł Modiano w debiucie literackim, był pierwszym czytelnikiem powieści "La place de l'etoile", którą polecił wydawcy. Książka ukazała się w 1968 roku i została dobrze przyjęta przez krytyków literackich.
Od tamtej pory Modiano skoncentrował się wyłącznie na pisaniu, rezygnując ze studiów wyższych. Jest autorem ponad 40 dzieł, wśród których są także książki dla dzieci i scenariusze filmów. Wiele z jego powieści rozgrywa się w Paryżu, w kilku z nich pojawiają się wątki autobiograficzne. Częstym tematem książek Modiano jest II wojna światowa. Nieodmiennie pojawia się w nich motyw ukrywającego się z powodu żydowskiego pochodzenia ojca pisarza.
Wiele z jego powieści rozgrywa się w Paryżu, w kilku z nich pojawiają się wątki autobiograficzne. Częstym tematem książek Modiano jest II wojna światowa. Nieodmiennie pojawia się w nich motyw ukrywającego się z powodu żydowskiego pochodzenia ojca pisarza.
Dr Wiesław Kroker z Instytutu Romanistyki Uniwersytetu Warszawskiego po przyznaniu Modiano literackiego Nobla zauważył, że książki tego pisarza tworzą w sumie jednolite dzieło. Jest między nimi mnóstwo powiązań. Zdaniem Krokera, charakterystyczna dla powieści Modiano jest "figura młodego człowieka, który żyje w społeczeństwie lat 60. we Francji, i coś na nim ciąży". "W dyskretny literacko sposób pokazywana jest niewygoda egzystencjalna, sytuacja kogoś, kto czuje, że coś w jego życiu jest nie tak, czuje jakiś ciężar, a czasem nazywa to wprost: poczuciem winy. Jako czytelnicy całej twórczości Modiano dopowiadamy sobie, że to poczucie winy dotyczy postawy części społeczeństwa francuskiego w czasie okupacji, gdy reżim Vichy gorliwie współpracował z niemieckim najeźdźcą w tropieniu Żydów" - mówił Kroker.
Pytany o osobowość Modiano, styl bycia tegorocznego noblisty w dziedzinie literatury, Kroker nazwał go "bardzo charakterystycznym". "Modiano to człowiek niezwykle nieśmiały, wręcz wycofany - chociaż pojawia się w telewizji, udziela wywiadów. Jąka się. W wypowiedziach na żywo buduje zdania z wielkim trudem" - opisywał Kroker. W 1970 roku pisarz ożenił się z Dominique Zehrfuss, mają dwie córki - Zinę i Marię. Mieszkają w Paryżu. Modiano znany jest z tego, że bardzo rzadko daje się namówić na wywiad dla mediów. (PAP)
aszw/ mhr/
