Zamek Krzyżtopór. Fot. PAP/M. Walczak
Multimedialna ekspozycja, przybliżająca wygląd XVII-wiecznego zamku Krzyżtopór w Ujeździe (Świętokrzyskie) oraz platforma umożliwiająca niepełnosprawnym zwiedzanie murów bastionów budowli - będącej trwałą ruiną, mają powstać w ramach projektu wspartego środkami UE.
Przedsięwzięcie chce realizować administrująca obiektem Instytucja Kultury "Zamek Krzyżtopór" w Ujeździe, nadzorowana przez gminę Iwaniska. Projekt o wartości ponad 2,1 mln zł ma otrzymać ponad 1,4 mln zł wsparcia w Ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014-2020.
Jak powiedział w środę PAP dyrektor placówki Janusz Wójcik pomysł zakłada wyposażenie sali muzealnej o powierzchni 300 metrów kw. w multimedialne urządzenia ze specjalistycznym oprogramowaniem, które pokażą zwiedzającym, jak wyglądał zamek i jego otoczenie w okresie świetności, gdy jego właścicielami byli magnaci z rodu Ossolińskich.
Na ekranach będą pokazywane m. in. repliki przedmiotów, które stanowiły wyposażenie sal, elementy wystroju wnętrz, meble, czy przedmioty, których używali na co dzień mieszkańcy zamku. "Wiemy, że sporo rzeczy z naszego obiektu jest np. w Szwecji, ale czy uda się pozyskać zdjęcia tych elementów, odtworzyć je w multimediach - trudno powiedzieć" – zastrzegł Wójcik.
Być może podczas realizacji przedsięwzięcia zostaną wykorzystane trójwymiarowe symulacje "odbudowanego" zamku (wykonano je podczas realizacji innego projektu), które będzie można za pomocą nowoczesnych technik "nałożyć" na stojące dziś mury.
Na ekspozycji znajdą się też przedmioty znalezione podczas prowadzonych w ostatnich latach na terenie zamku prac archeologicznych. "Pokażemy jak obiekt mógł wyglądać - jakie miał kolory, kafle którymi byli wyłożone ściany. Mamy fragmenty biżuterii, kielichów, dzbanów. Chcemy je zabezpieczyć, skatalogować i opisać" – dodał Wójcik.
Wczesnobarokowy zamek w Ujeździe zbudowano w latach 1626-1644 na polecenie Krzysztofa Ossolińskiego - dworzanina królewskiego, posła i wojewody sandomierskiego. Powstał "palazzo in fortezza" - pałac w fortecy, czyli połączenie domu z siedzibą obronną. Według legendy zamek został zbudowany na zasadach kalendarza: ma cztery baszty - bo tyle jest pór roku, 12 sal - tyle, ile jest miesięcy w roku, 52 pokoje odpowiadają liczbie tygodni, a 365 okien - liczbie dni.
Odtworzony zostanie także gabinet syna pierwszego właściciela zamku, Krzysztofa Baldiwna Ossolińskiego, wyposażony w meble z epoki.
Szacuje się że muzeum zostanie otwarte na przełomie 2018 i 2019 r.
Dzięki realizacji projektu dostęp do nowych miejsc zyskają też osoby z niepełnosprawnością ruchową, zwiedzające ruiny. Dotąd mogły one bez przeszkód poruszać się po dziedzińcu i przedpolu zamku, dzięki windzie mają też zapewniony dostęp do przyszłej sali muzealnej i do toalet.
Po zainstalowanej specjalnej platformy schodowej niepełnosprawni będą się mogli dostać na mury bastionu i przemieszczać dookoła zamku oraz oglądać z wysokości zarys odtwarzanych, przyzamkowych ogrodów. "Mamy już niezbędne pozwolenia i dokumentację techniczną na tę windę. To będzie prawdopodobnie pierwsza z rzeczy realizowanych w ramach projektu, tak by od następnego sezonu niepełnosprawni mogli zwiedzić zamek dookoła" – dodał Wójcik.
Projekt jest kontynuacją zakończonej w 2014 r. renowacji obiektu, również realizowanej dzięki wsparciu finansowemu UE. Zamek zabezpieczono jako trwałą ruinę. Odnowiono dziedziniec, zarys ogrodów, przedpola fortecy i zwodzony most, zabezpieczono koronę murów i wyznaczono trasy dla zwiedzających. Przygotowano także pomieszczenia, które służą do obsługi ruchu turystycznego oraz prowadzenia konferencji.
Zabytek można zwiedzać nocą, także w towarzystwie drużyny rycerskiej. W sezonie turystycznym odbywają się tu m. in potyczki grup rekonstrukcji historycznych.
Krzyżtopór należy do największych atrakcji turystycznych województwa świętokrzyskiego. W 2015 r. zabytek odwiedziło 158 tys. osób.
Wczesnobarokowy zamek w Ujeździe zbudowano w latach 1626-1644 na polecenie Krzysztofa Ossolińskiego - dworzanina królewskiego, posła i wojewody sandomierskiego. Powstał "palazzo in fortezza" - pałac w fortecy, czyli połączenie domu z siedzibą obronną. Według legendy zamek został zbudowany na zasadach kalendarza: ma cztery baszty - bo tyle jest pór roku, 12 sal - tyle, ile jest miesięcy w roku, 52 pokoje odpowiadają liczbie tygodni, a 365 okien - liczbie dni.
Bogaty magnat chciał wybudować siedzibę, która przyćmiłaby klasą wszystkie inne podobne budowle w Polsce. Jak czytamy na stronie oficjalnego serwisu Zamku Krzyżtopór w Ujeździe (www.krzyztopor.org.pl), sala jadalna w wieży miała ponoć szklany strop, nad którym znajdowało się akwarium z egzotycznymi rybami. Konie w stajniach jadły z marmurowych żłobów, a nad nimi umiejscowione były lustra – ich zadaniem było odbijanie promienie słonecznych, dla poprawy oświetlenia położonych poniżej poziomu dziedzińca pomieszczeń.
Nazwa Krzyżtopór pochodzi od krzyża - symbolu religijności fundatora - i toporu, herbu Ossolińskich, wykutych nad głównym wejściem do zamku.
W 1655 r. Krzyżtopór zrabowali Szwedzi, a w ruinę popadł on po konfederacji barskiej w 1770 r. Do dziś zachowało się ok. 90 proc. murów oraz 10 proc. sklepień pierwotnej budowli. (PAP)
ban/ zan/
