Ponad 60 legend warszawskich z okresu od połowy XIX w. do współczesności, związanych z różnymi rejonami stolicy, m.in. Starym Miastem i Traktem Królewskim, znalazło się w publikacji "Legendy warszawskie. Antologia" wydanej przez Muzeum Warszawy.
"Muzeum od dawna zamierzało wydać legendy warszawskie, ale myśleliśmy raczej o książce dla dzieci. Z obecną koncepcją publikacji przyszedł do nas grafik Wojciech Pawliński, który realizował dyplom na ASP właśnie na podstawie legend. I doszliśmy do wniosku, że jego pomysł warto rozbudować" - opowiadała PAP redaktorka antologii Julia Odnous z Działu Wydawnictw Muzeum Warszawy.
Przyznała, że wybór legend był trudny, ponieważ ich zbiór jest bardzo obszerny, zarówno tych już wydanych, jak i krążących w wersji ustnej. "Niektóre z nich zostały specjalnie spisane na potrzeby tej publikacji i doszliśmy do wniosku, że ta książka na pewno nie może być broszurą o kilku legendach czy podstawowych motywach warszawskich, ale musi pokazywać więcej i być wpisana w mapę Warszawy" - relacjonowała.
Dlatego powstała publikacja została podzielona według klucza topograficznego. Legendy są związane z konkretnymi rejonami, m.in. Rynkiem Starego Miasta i Nowym Miastem, Traktem Królewskim i Wisłą, ale również Wilanowem czy Marymontem. Każdy rozdział otwiera notka poświęcona danej lokalizacji. "Opowiada o historii, ale i współczesności tego rejonu. Czasem są to bowiem miejsca, których już nie ma jak kościół św. Jerzego na ul. Świętojerskiej albo pałacyk Marii Kazimiery na Marymoncie, w którym obecnie mieści się kościół" - powiedziała redaktorka antologii.
Każda legenda posiada opracowanie w postaci przypisów wyjaśniających do jakich faktów czy postaci odwołują się autorzy. Publikacja zawiera także słownik pojęć związanych ze staropolszczyzną, form gwarowych czy pojęć już nieużywanych. Jest też indeks postaci, które pojawiły się w legendach. Publikację otwiera tekst historyczny przybliżający dzieje Warszawy autorstwa Krzysztofa Zwierza z Działu Badań nad Warszawą Muzeum Warszawy. Zamyka ją zaś obszerne posłowie Łukasza Bukowieckiego z Pracowni Studiów Miejskich Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. "To ciekawe ujęcie tematu krytycznym okiem badacza kultury" - mówiła Odnous.
W publikacji znalazło się ponad 60 legend ponad 20 autorów. "Jest tam duży wybór legend klasycznych m.in. Ewy Szelburg-Zarembiny i Artura Oppmana, a także prace folklorystów i historyków, którzy w XIX w. spisywali opowieści ludowe. Są to teksty Romana Zmorskiego, Walerego Przyborowskiego i Kazimierza Władysława Wójcickiego. Cieszy nas, że mogliśmy też umieścić nowo napisane legendy. Napisała je Anna Marta Zdanowska, która jest również autorką wyboru tekstów w książce. Także przedstawiane teksty obejmują okres od połowy XIX w. do współczesności" - podkreśliła redaktorka antologii.
"W trakcie prac nad publikacją doszliśmy do wniosku, że właściwie nie jest to książka dla dzieci, a raczej dla dorosłych, co stanowiło taki powrót do właściwej definicji legendy. Pierwotnie była ona bowiem ludową wersją historii, ale opowiadaną wśród dorosłych. Właściwie dopiero w XX w. stały się one opowieściami dla dzieci przez publikacje Wandy Chotomskiej czy Marii Krueger. Ale tak naprawdę były to opowieści dla dorosłych, dlatego często zawierają wątki drastyczne, i ta książka jest takim trochę powrotem do tej ich funkcji. I to opracowanie bardziej naukowe, historyczne powoduje, że ta książka jest może bardziej przeznaczona dla dorosłych. Ale oczywiście zachowany jest ten charakter dziecięcy, m.in. dzięki ilustracjom, które oswajają treść. Także w spisie treści zaznaczyliśmy, które z legend nadają się dla dzieci, będą dla nich zrozumiałe i nie zawierają bardziej drastycznych elementów" - zaznaczyła.
Z publikacją jest powiązana "Mapa legend warszawskich" obejmująca Stare i Nowe Miasto. "Dzięki niej można odbyć spacer śladami postaci w tych legend, ponieważ są tam oznaczone miejsca pojawiające się w tych opowieściach - zachowane i te, które nie przetrwały. Na odwrocie znalazły się opisy tych lokalizacji będące skróconą wersją tych umieszczonych w książce" - dodała Odnous. (PAP)
akn/ zan/