Prezentacja książki „Dwa bratanki. Dokumenty i materiały do stosunków polsko-węgierskich 1918-1920” autorstwa węgierskiego historyka Endre Laszlo Vargi odbyła się w czwartek w Instytucie Polskim w Budapeszcie z okazji Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej.
W książce, wydanej po polsku w 2016 r. przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, autor, który jest absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego, zgromadził materiały źródłowe znalezione w polskich i węgierskich archiwach.
„Moja książka mówi o politycznych i wojskowych kontaktach polsko-węgierskich z lat 1918-1920 z Europą Środkową w tle” – powiedział autor PAP.
Podkreślił, że w opisywanym okresie Węgry trzykrotnie poratowały Polskę, który to fakt jest na Węgrzech zupełnie nieznany. Po raz pierwszy stało się to na początku listopada 1918 r., gdy Ukraińcy zaatakowali we Lwowie polską ludność. „Według moich ustaleń mniej więcej w połowie listopada rząd węgierski przesłał Polsce z Koszyc pierwszą pomoc w postaci broni i amunicji, która trafiła właśnie do Lwowa” – powiedział Varga.
Jak podkreślił, po raz drugi węgierska amunicja została wysłana w marcu 1919 roku, po tym jak Czesi zerwali rozejm i wybuchły walki w okolicach Cieszyna.
I wreszcie w maju 1920 roku przedstawiciel polskiego rządu podpisał w Warszawie z fabryką Manfreda Weissa na budapeszteńskiej wyspie Csepel umowę na dostarczenie polskiemu wojsku 36 mln sztuk amunicji.
„Polskie wojsko pod Warszawą nie miało wtedy amunicji” – powiedział Varga, przypominając, że generał Kazimierz Sosnkowski ocenił na początku lipca, iż amunicja wyczerpie się 14 sierpnia. „Ale 12 sierpnia dotarło do Polski 22 mln sztuk amunicji dla polskiego wojska z Budapesztu” – podkreślił autor, zdaniem którego fakt ten miał wpływ na wynik Bitwy Warszawskiej.
Obchody przypadającego w czwartek Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej Instytut Polski w Budapeszcie rozpoczął już w środę (otwarciem dwóch wystaw) i potrwają one do soboty. Tego dnia Instytut organizuje dzień otwarty, proponując zainteresowanym różne programy, m.in. akcję krwiodawczą w nawiązaniu do polskiej pomocy Węgrom podczas rewolucji 1956 roku, wystawę poświęconą Henrykowi Sławikowi i Jozsefowi Antallowi seniorowi, którzy podczas II wojny światowej zajmowali się polskimi uchodźcami oraz ratowali dzieci żydowskiego pochodzenia, a także zajęcia dla dzieci.
W 2007 roku Sejm RP i parlament Węgier ustanowiły 23 marca Dniem Przyjaźni Polsko-Węgierskiej.
Z Budapesztu Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ ap/ mhr/
