Budynek Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Fot. PAP/A. Warżawa
Prawie 500 naukowców zaapelowało w liście otwartym do ministra kultury o zaprzestanie wprowadzania zmian na wystawie głównej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. W ostatnich dniach dyrekcja placówki zmieniła film wyświetlany w jednej z ostatnich sal ekspozycji.
Jak zaznaczyli w przesłanym mediom liście naukowcy, „koncepcja gdańskiego muzeum pomyślana została tak, by oddawała szczególną rolę Polski w historii II Wojny Światowej, jednocześnie prezentowała uniwersalny charakter ludzkiego cierpienia”.
„Oburzyła nas głęboko decyzja obecnych władz muzeum o drastycznych ingerencjach w wystawę, m.in. o zastąpieniu kończącego ją filmu, który łączył treść ekspozycji z uniwersalnym przesłaniem o ciągłości historii. Film uświadamiał odwiedzającym, że zbrodnie wojenne, krwawe rewolucje, ale też opór przeciw opresji i totalitaryzmowi mają miejsce również dzisiaj” - napisali w liście naukowcy.
Dodali, że obecne władze muzeum „próbują zastąpić ten ważny dla kolejnych pokoleń komunikat upraszczającym filmem dotyczącym historii Polski w XX wieku”. „Dają tym samym do zrozumienia, że narracja przedstawiana w muzeum to zamknięty rozdział historii jednego z wielu państw wschodniej Europy. Traktujemy to jako niedopuszczalną, wręcz barbarzyńską ingerencję w dzieło będące efektem wieloletniej pracy autorów ekspozycji i niosące głęboko humanistyczne przesłanie do całego świata” – napisano w liście.
„Obecne działania władz Muzeum II Wojny Światowej, mające na celu przekształcenie wystawy, uważamy za próbę wykreślenia jej uniwersalnego przesłania i zamienienia tej placówki w instytucję propagandową, która słowo muzeum ma tylko w nazwie. W ten sposób Polska traci jedną z nielicznych instytucji kultury i nauki o prawdziwie międzynarodowym znaczeniu” – zaznaczyli naukowcy, podkreślając, że nie chcą, „by Polska istniała w świecie jedynie poprzez obecność przedsiębiorstw o zasięgu globalnym – jak międzynarodowe centrale banków czy centra przemysłu motoryzacyjnego”. „Chcemy, żeby w Polsce znalazły się również instytucje kultury i nauki o znaczeniu uniwersalnym - godne historycznej roli Polski” – napisano w końcu listu.
Kilkuminutowy film wyświetlany w jednej z ostatnich sal wystawy głównej Muzeum II Wojny Światowej złożony był w pierwszej swojej części z migawek filmowych zderzających życie w krajach, które po zakończeniu tego konfliktu znalazły się pod wpływami Związku Radzieckiego, z życiem obywateli krajów Zachodu. Ścieżkę dźwiękową filmu stanowił utwór zespołu Animals " The House of the Raising Sun". W drugiej części obrazu autorzy prezentowali m.in. sceny z krajów, na terenie których współcześnie toczyły się bądź toczą konflikty wojenne.
W poniedziałek dyrektor muzeum Karol Nawrocki zapowiedział, że od wtorku film przygotowany przez poprzednią dyrekcję placówki zostanie zastąpiony materiałem filmowym wyprodukowanym przez IPN pt. "Niezwyciężeni".
Nawrocki zaznaczył, że poprzedni film był "skandaliczny", prezentował "subiektywny ogląd rzeczywistości, z takim mocnym antynaukowym odchyleniem". "Jako jedną z ikon młodzieńczej Solidarności mogliśmy zobaczyć w tym filmie prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza, zabrakło tam zaś np. śp. Anny Walentynowicz; zabrakło represji po roku 1945 - więc był to podział na świat bogaty i biedny, a nie jak potwierdzą historycy - podział na świat normalny i nienormalny. Bo to, co działo się w Polsce i w całej Europie środkowowschodniej po 1945 r. było kolejną odsłoną systemu totalitarnego - w tym filmie się tego nie dowiedzieliśmy" – mówił Nawrocki.
Film jest kolejnym elementem wystawy głównej, zmienionym przez nową dyrekcję placówki. Od września drobniejsze zmiany pojawiają się w różnych miejscach ekspozycji. Wprowadzono m.in. informacje o prześladowaniach Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku. Dyrekcja Muzeum zapowiedział sukcesywne wprowadzanie kolejnych zmian.
Wiceminister kultury Jarosław Sellin powiedział w piątek w radiowej Jedynce, że obecna dyrekcja Muzeum II Wojny Światowej robi korekty narracyjne do wystawy, które będą wprowadzane stopniowo. Dodał, że nie będzie rewolucji, "że zamykamy muzeum i otwieramy nowe", bo "nie miałoby to sensu".
Wystawa główna MIIWŚ została udostępniona dla zwiedzających w marcu br. Jej autorami są czterej pracownicy placówki, w tym trzej byli już szefowie Muzeum z dyrektorem Pawłem Machcewiczem na czele (skład dyrekcji zmienił się w kwietniu br. w efekcie działań podjętych przez ministerstwo kultury). Autorzy wystawy głównej wielokrotnie podkreślali, że ekspozycja chroniona jest ich prawami autorskimi. Zapowiedzieli, że w razie wprowadzenia nie uzgodnionych z nimi zmian w ekspozycji, wystąpią w tej sprawie do sądu. W piątek w rozmowie z PAP Machcewicz poinformował, że pozew jest w przygotowaniu.
Wśród sygnatariuszy listu znaleźli się naukowcy różnych specjalności (głównie humaniści), reprezentujący liczne polskie uczelnie wyższe oraz różnego rodzaju instytucje naukowe, artystyczne i muzealne. Pod pismem podpisali się też Polacy pracujący w zagranicznych placówkach naukowych i badawczych.
Są to m.in.:
prof.dr hab. Krzysztof Pomian - Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS), Paris, France;
prof. Małgorzata Omilanowska - Wydział Historyczny Uniwersytetu Gdańskiego;
dr hab. Dariusz Libionka - Instytut Filozofii i Socjologii Polska Akademia Nauk;
dr Jan Olaszek - Instytut Pamięci Narodowej;
prof. dr hab. Jacek Leociak - Instytut Badań Literackich Polska Akademia Nauk;
prof. zw. dr hab. Marcin Król - Uniwersytet Warszawski;
prof.dr hab. Antoni Sułek - Instytut Socjologii Uniwersytet Warszawski;
prof. Marcin Wodziński - Uniwersytet Wrocławski;
prof. Andrzej Paczkowski - Instytut Studiów Politycznych Polska Akademia Nauk;
prof. dr hab. Anna Wolff-Powęska - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Poznań;
dr hab. Łukasz Niesiołowski-Spano - Uniwersytet Warszawski;
prof. Irena Grudzinska-Gross - Instytut Slawistyki, Polska Akademia Nauk;
prof. Jan Grabowski - University of Ottawa;
prof dr hab. Barbara Engelking - Centrum Badań nad Zagładą Żydów, IFiS Polska Akademia Nauk;
prof. Ireneusz Krzemiński - Instytut Socjologii Uniwersytet Warszawski;
prof. zw. dr hab. Stanisław Obirek - Uniwersytet Warszawski;
prof. Piotr Węgleński - Uniwersytet Warszawski;
prof. dr hab. Henryk Szlajfer - Instytut Ameryk I Europy Uniwersytet Warszawski;
prof.dr.hab Jerzy Wojciech Borejsza - Instytut Historii Polska Akademia Nauk;
prof. dr hab. Krzysztof Konecki - Uniwersytet Łódzki;
prof. dr hab. Grzegorz Motyka - Instytut Studiów Politycznych Polska Akademia Nauk;
prof. Włodzimierz Borodziej - Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego;
prof. dr hab. Jerzy Kochanowski - Instytut Historyczny Uniwersytet Warszawski.
(PAP)
autor: Anna Kisicka
aks/ itm/
List otwarty 500 naukowców w sprawie zmian w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
