Cmentarz przy ul. Lipowej w Lublinie. Fot. PAP/M. Trembecki
Katolicy, ewangelicy i prawosławni - m.in. Polacy, Ukraińcy, Rosjanie, Austriacy i Niemcy - pochowani są na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie. Nekropolia ta ma wielowyznaniowy i wielonarodowy charakter; należy do najstarszych w Polsce. Cmentarz został założony w końcu XVIII w., wówczas jeszcze poza granicami miasta. Dziś znalazł się w śródmieściu, tuż obok wzniesionej kilka lat temu nowoczesnej galerii handlowej.
Cmentarz został założony w końcu XVIII w., wówczas poza granicami miasta. Obsadzono go lipami, stąd niegdyś nazywany był Pod Lipkami albo Lipki. Obecnie leży w śródmieściu, przy ruchliwej ulicy, przed kilkoma laty tuż obok niego powstała nowoczesna galeria handlowa.
Na cmentarzu przy ul. Lipowej pochowani są żołnierze polscy, niemieccy, ukraińscy, austriaccy, rosyjscy. W części prawosławnej znajduje się mogiła żołnierzy armii Ukraińskiej Republiki Ludowej atamana Semena Petlury, którzy w 1920 r. byli sojusznikami Polski w walkach z bolszewikami. Są tu groby carskich urzędników i funkcjonariuszy przybyłych do Lublina w czasie zaborów.
Swoje groby mają tu zasłużeni mieszkańcy miasta m.in. poeta Józef Czechowicz, kaznodzieja ks. Piotr Ściegienny, bibliofil Hieronim Łopaciński, lekarz, społecznik Kazimierz Jaczewski, pisarz Klemens „Junosza” Szaniawski. Są tu zbiorowe mogiły powstańców z 1863 r. oraz zamordowanych przez hitlerowców więźniów z lubelskiego zamku.
"Nekropolia ta znakomicie ilustruje złożoność dziejów Lublina" – podkreślił dr Piotr Dymmel, współautor albumu poświęconego lubelskim cmentarzom. „Cmentarz przy ul. Lipowej składa się z części rzymskokatolickiej, ewangelickiej, prawosławnej i wojskowo-komunalnej. Lublin był miastem wielokulturowym i taka jest ta nekropolia. Widać tam wielką różnorodność grobów” – powiedział Dymmel.
W 2010 r. na tym cmentarzu pochowano lubelskiego posła, szefa wojewódzkiej organizacji PSL Edwarda Wojtasa, który zginął w katastrofie prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem.
Wiele zabytkowych nagrobków wymaga renowacji. Prowadzone od wielu lat kwesty w Dniu Wszystkich Świętych pozwoliły odrestaurować ponad 250 pomników w części katolickiej. Dzięki projektowi współfinansowanemu ze środków unijnych na prawosławnej części cmentarza odnowiono ponad 350 nagrobków.
Lubelska nekropolia - w przeszłości wielokrotnie powiększana - zajmuje powierzchnię kilkunastu hektarów. Na jej terenie znajduje się kaplica rzymskokatolicka pw. Pana Jezusa Ukrzyżowanego wybudowana w pierwszej połowie XX wieku oraz prawosławna pw. Świętych Niewiast Niosących Wonności wzniesiona w latach 1901-1904.
Do końca XVIII w. zmarłych w Lublinie grzebano na niewielkich cmentarzach przy kościołach lub w kryptach. Nekropolie przy świątyniach z czasem stały się zbyt małe. Zwłoki grzebano w kilku warstwach, a ostatnia z nich często znajdowała się płytko pod ziemią. Przepełnione cmentarze przykościelne sprawiały coraz większy kłopot i nierzadko groziły wybuchem epidemii.
Ze względów sanitarnych władze w 1792 r. zakazały chowania zmarłych w kościołach i przy nich. Cmentarz powstać więc musiał za miastem. Na lubelską nekropolię przeznaczono trzy morgi gruntu kupione w lutym 1794 r. od Zgromadzenia Panien Brygidek.
Grzebanie zmarłych poza miastem napotkało początkowo na opór mieszkańców Lublina. Jako pierwsi pochowali tu swoich bliskich wolnomyśliciele. Najstarsze nagrobki, członków loży wolnomularskiej, pochodzą z 1811 r. Pozostałości przykościelnego cmentarza zachowały się do dziś przy świątyni ewangelicko-augsburskiej pw. Św. Trójcy przy ul. Ewangelickiej w centrum Lublina. Najstarszy tamtejszy nagrobek pochodzi z 1787 r. Pochówki na cmentarzu przy Lipowej ewangelicy rozpoczęli w 1831 r. (PAP)
kop/ agz/
