Pomnik pierwszego powojennego dyrektora PAN Biblioteki Gdańskiej dr. Mariana Pelczara odsłonięto w poniedziałek przed siedzibą placówki. Wykonana z brązu figura przedstawiająca zasłużonego dla gdańskiej instytucji naukowca siedzi na betonowej ławeczce.
Uwieczniona w rzeźbie postać podpiera się jedną ręką na ułożonych jedna na drugiej kilku książkach, a w drugiej ręce trzyma egzemplarz książki w geście przekazania jej komuś do czytania.
"To niezwykle radosny dzień dla nas. Dobrze bowiem wiemy, że ta droga, którą dzisiaj idziemy - jak nasza biblioteka funkcjonuje, jak jest postrzegana, jak pracuje - to ten kierunek wytyczył nam właśnie dr Marian Pelczar. I nikt tak jak on nie mógł tego lepiej zrobić. Wszyscy wiemy, jakie są jego zasługi. Jesteśmy przekonani, że należy mu się ten pomnik i to miejsce przy budynku, który był jego drugim domem, jeśli nawet nie pierwszym" - powiedziała podczas uroczystości odsłonięcia monumentu dyrektor PAN Biblioteki Gdańskiej Anna Walczak.
Wzruszenia nie kryła córka b. dyrektora PAN Biblioteki Gdańskiej dr Maria Pelczar, która kontynuowała dzieło ojca i przez 12 lat także kierowała tą gdańską instytucją. "W tym pomniku udało się artyście uchwycić dwie cechy tatusia: jego otwartość i życzliwość do ludzi połączone z wielką miłością do książek" - powiedziała.
Autorem pomnika-ławeczki jest rzeźbiarz Adam Arabski. Artysta urodził się 10 maja 1978 r. w Gdyni. Jest absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.
Idea upamiętnienia postaci Pelczara w formie pomnika zrodziła się wśród pracowników PAN Biblioteki Gdańskiej w 2016 r. Dwa lata temu obchodzono bowiem 420. rocznicę powstania Biblioteki Rady Miasta Gdańska, której spadkobierczynią i kontynuatorką jest PAN Biblioteka Gdańska oraz 111. rocznicę urodzin Mariana Pelczara. Decyzję o wzniesienie pomnika, na wniosek PAN Biblioteki Gdańskiej, podjęła w czerwcu 2016 r. Rada Miasta Gdańska.
Marian Pelczar urodził się 22 marca 1905 roku w Nowym Sączu (Podkarpackie) w rodzinie nauczycielskiej. W rodzinnym mieście ukończył szkołę powszechną i gimnazjum, tam też uzyskał maturę. W 1923 r. podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, studiując historię ze specjalizacją w dziedzinie historii gospodarczej oraz nauk pomocniczych historii. Kolejno uzyskał stopień doktora filozofii oraz dyplom nauczyciela szkół średnich. Po ukończeniu studiów pracował jako nauczyciel w szkołach krakowskich.
W 1934 r. opuścił Kraków i podjął obowiązki nauczycielskie w szkołach Polskiej Macierzy Szkolnej w Gdańsku. Nauczał tam nieprzerwanie do wybuchu II wojny światowej. Niemiecką okupację przetrwał w Zabierzowie pod Krakowem, pracując w charakterze woźnego, telefonisty i księgowego. Równocześnie uczestniczył wraz z żoną Marią Pelczarową z d. Trnka w tajnym nauczaniu na terenie Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego.
5 kwietnia 1945 roku, na polecenie ministra oświaty, przyjechał do Gdańska w celu objęcia opieką tamtejszych zbiorów bibliotecznych. Cztery dni później przejął gmach Biblioteki Miejskiej (Danziger Stadtbibliothek), zabezpieczając budynek i znajdujące się w nim zbiory oraz obejmując kierownictwo tejże Biblioteki, a także funkcję naczelnika wydziału do spraw kultury, nauki i oświaty Zarządu Miejskiego w Gdańsku.
Pracował również jako wykładowca na Politechnice Gdańskiej w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Sopocie i Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku.
W styczniu 1955 r. został mianowany dyrektorem Biblioteki Gdańskiej PAN, która powstała w wyniku przejęcia przez Polską Akademię Nauk działu naukowego Biblioteki Miejskiej w Gdańsku. Funkcję dyrektora pełnił do 31 maja 1973 r., pozostając aż do przejścia na emeryturę 31 grudnia 1975 r. roku pracownikiem naukowym Biblioteki.
Prowadzone przez Pelczara badania naukowe, głównie z zakresu historii, nauki i kultury dawnego Gdańska zaowocowały kilkudziesięcioma pracami i monografiami. Za swoje osiągnięcia był wielokrotnie odznaczany, w tym Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta.
Zmarł 9 marca 1983 r. i został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku.(PAP)
autor: Robert Pietrzak
rop/ agz/
