Źródło: MKiDN
Wiele utraconych przez Polskę podczas II wojny światowej dzieł sztuki znajduje się nadal na terenie kraju. MKiDN, dzięki nawiązaniu 3 lata temu współpracy z polską policją, odzyskało cenne obrazy i wypracowało zasady współdziałania na przyszłość - podało MKiDN w przesłanym PAP komunikacie.
Systematyczny monitoring rynku antykwarycznego, stała obserwacja kilku tysięcy aukcji dzieł sztuki na całym świecie, to codzienność pracowników Wydział Strat Wojennych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dzięki ich działaniom, tylko w ostatnich pięciu latach do Polski wróciło ponad 300 obiektów utraconych podczas II wojny światowej.
"W powszechnej świadomości funkcjonuje przekonanie, że zaginione podczas wojny dzieła sztuki z polskich kolekcji padły łupem okupantów i są przechowywane poza granicami naszego kraju. Jednak, jak pokazuje doświadczenie ministerialnych urzędników, to właśnie Polska jest miejscem, gdzie szczególnie dokładnie należy poszukiwać strat wojennych. Rzeczywistość wojenna, przemieszczanie i ukrywanie zabytków przez okupanta czy wreszcie pozostawione bez opieki muzealne magazyny, pałace i kościoły stworzyły okazję w do szabrowania cennych dóbr kultury. Niejednokrotnie przywłaszczone w ten sposób zabytki pozostają w rękach jednej rodziny do dzisiejszych czasów" - informuje MKiDN.
MKiDN w 2015 r. nawiązało współpracę z polską policją. Resort kultury zgłosił się wówczas do Wydziału Kryminalnego Komendy Stołecznej Policji, w związku ze zidentyfikowaniem czterech obrazów w bieżących i archiwalnych ofertach warszawskich domów aukcyjnych. "KSP wykazała ogromne zainteresowanie tą problematyką, co pozwoliło na wszczęcie postępowania i zabezpieczenie dzieł sztuki, a w dalszej perspektywie umożliwiło wypracowanie zasad współpracy" - podaje MKiDN.
Efektem tych działań było zabezpieczenie m.in. szkicu Jana Matejki do polichromii kościoła Mariackiego w Krakowie "Święty Longin patron dzwonkarzy" a także obrazu "Patrol Polski z 1830 r." Maksymiliana Gierymskiego, kompletu mebli z Łazienek Królewskich, czy tryptyku "Orlęta Lwowskie" Stanisława Batowskiego. Ostatni z sukcesów MKiDN na polu restytucji to odnalezienie i zabezpieczenie – wraz ze stołeczną policją - trzech obrazów skradzionych ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie: martwej natury "Ananas" Józefa Pankiewicza, "Portretu Prezydenta Ignacego Mościckiego" Kazimierza Pochwalskiego oraz "Pejzażu z okolic Neapolu" Iwana Trusza.
Współpraca resortu kultury z policją nie ogranicza się tylko do Warszawy. Dzięki współdziałaniu z Komendą Wojewódzką Policji w Krakowie, w 2017 r. udało się zabezpieczyć dwie cenne straty wojenne, obrazy: Kazimierza Sichulskiego "Obrona Lwowa" oraz "Zima w małym miasteczku" Maksymiliana Gierymskiego.
Poszukiwanie utraconych przez Polskę dóbr kultury odbywa się również na arenie międzynarodowej. Polskie straty wojenne rejestrowane są w międzynarodowych bazach danych takich jak: Art Loss Register czy Stolen Works of Art prowadzonej przez Sekretariat Generalny Interpolu. MKiDN nawiązało również współpracę z amerykańskimi federalnymi agencjami dochodzeniowymi: Homeland Security Investigation oraz FBI.
Kooperacja MKiDN i FBI została zapoczątkowana w 2013 r. w związku ze sprawą odnalezienia czapki więźnia z Majdanka, która pojawiła się na internetowej aukcji w USA. Czapka została zabezpieczona przez FBI i zwrócona do Polski. Od tego czasu, dzięki współpracy obu instytucji do Polski wróciły: XVII wieczny kielich, obraz Krzysztofa Lubienieckiego "Portret mężczyzny", miniatura Lizinki de Mirbel "Portret damy" oraz obraz Roberta Śliwińskiego "Ulica wraz z ruiną zamku". (PAP)
autor: Agata Szwedowicz
edytor: Paweł Tomczyk
aszw/ pat/
