Zakończenie pierwszego etapu budowy budynku muzealnego w Miejscu Pamięci powstającym na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze, grudzień 2017 rok. Fot. PAP/W. Pacewicz
Przetarg na kolejny etap budowy Muzeum – Miejsca Pamięci na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze (Lubelskie) ogłosiło Państwowe Muzeum na Majdanku. Powstały już dwa budynki w stanie surowym oraz zabezpieczono miejsca masowych grobów z prochami ofiar.
Obóz zagłady w Sobiborze funkcjonował od marca 1942 r. do października 1943 r. Niemcy wymordowali tu około 170 tys. Żydów z Polski i innych krajów Europy.
Budynek muzealny oraz budynek gospodarczy w stanie surowym (bez okien, drzwi, instalacji) powstały w Sobiborze w ub. roku. Ogłoszony przetarg na kolejny etap budowy Miejsca Pamięci dotyczy prac wykończeniowych obu budynków, budowy infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, elektrycznej oraz zagospodarowania przyległego terenu. "Oferty można składać do 4 czerwca" - powiedziała PAP rzeczniczka Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie Agnieszka Kowalczyk-Nowak.
Budynek muzealny w Sobiborze ma ok. 750 m.kw. powierzchni. Ma w nim powstać m.in. sala wystawiennicza, sala edukacyjna, punkt informacyjny, magazyn zbiorów. Koszt budowy budynków muzealnego i gospodarczego do stanu surowego wyniósł ponad 1 mln zł.
Jeszcze przed rozpoczęciem budowy zabezpieczono miejsca masowych grobów z prochami ofiar. Polana z masowymi mogiłami - ok. 1,5 hektara powierzchni - została pokryta warstwami geowłókniny oraz kruszywa z białego marmuru. Prace te odbywały się pod nadzorem Komisji Rabinicznej do spraw cmentarzy
Od 2000 r. na terenie byłego obozu w Sobiborze prowadzono prace archeologiczne. Znaleziono blisko tysiąc różnych przedmiotów – w tym wiele rzeczy należących do przywożonych tu ludzi m.in. klucze, naparstki, okulary, łyżki, papierośnice, maszynki do golenia. Jesienią 2014 r. odkryto fundamenty budynku funkcjonujących w Sobiborze komór gazowych. Pozostałości te mają być eksponowane w nowym Muzeum - Miejscu Pamięci.
W obozie zagłady w Sobiborze od marca 1942 r. do października 1943 r. Niemcy wymordowali około 170 tys. Żydów. Ponad połowę ludzi zgładzonych w Sobiborze stanowili Żydzi z Polski, ale przywożono ich tu również z Holandii, Słowacji, Francji, Czech, Niemiec. Mordowano ich głównie w komorach gazowych, tuż po przywiezieniu do obozu.
14 października 1943 r. w obozie wybuchł zbrojny bunt. Po zabiciu kilku członków SS oraz strażników licznej grupie więźniów udało się uciec. Do końca wojny przeżyło 46 osób z tej grupy rebeliantów oraz kilku uciekinierów, którzy zbiegli z Sobiboru w innych okolicznościach.
Po powstaniu hitlerowcy zlikwidowali obóz - baraki i komory gazowe zostały rozebrane, na terenie obozu posadzono las.
Pierwsze inicjatywy upamiętnienia tego miejsca kaźni podjęto na początku lat 60. XX w.; w 1965 r. odsłonięto tu pomnik, który w pierwszej połowie lat 80. został przebudowany. W 1993 r. na terenie byłego obozu w Sobiborze utworzono niewielkie muzeum. W 2012 r. stało się ono oddziałem Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie.
Utworzenie nowego Muzeum – Miejsca Pamięci na terenie byłego obozu zagłady w Sobiborze to inicjatywa podjęta przez Polskę, Holandię, Izrael i Słowację we wrześniu 2008 r. Kierunki oraz zadania dla poszczególnych etapów projektu wytycza Grupa Sterująca złożona z przedstawicieli państw-uczestników projektu. Koncepcja architektoniczno-artystyczna nowego miejsca pamięci została wyłoniona w 2013 r., w drodze międzynarodowego konkursu.
Obóz zagłady "SS - Sonderkommando Sobibór" był jednym z trzech obozów zagłady – obok Treblinki i Bełżca - powstałych w ramach Akcji Reinhardt, czyli zrealizowanej w sposób zaplanowany przez hitlerowców operacji, mającej na celu wymordowanie całej ludności żydowskiej pozostającej na terenie Generalnego Gubernatorstwa i deportowanej w ten rejon. Według szacunków podczas tej akcji od marca 1942 r. do listopada 1943 r. Niemcy wymordowali około 2 mln Żydów z Polski i innych krajów europejskich, z czego ok 1,5 mln właśnie w obozach zagłady.(PAP)
Autor: Renata Chrzanowska
ren/aszw/
