Częstochowa, Jasna Góra. 01.11.2017. XVII-wieczna krypta w podziemiach Kaplicy Matki Bożej, w której kiedyś chowano paulińskich mnichów. Jedno z najstarszych miejsc w sanktuarium jasnogórskim. Fot. PAP/W. Deska
Siedemnastowieczna krypta w podziemiach jasnogórskiej Kaplicy Matki Bożej, gdzie przez kilka wieków chowani byli paulińscy mnisi, od czwartku do końca listopada będzie otwarta dla zwiedzających. Udostępnienie krypty raz w roku, od dnia Wszystkich Świętych, to wieloletnia tradycja.
Listopad to jedyny w roku miesiąc, kiedy pielgrzymi i turyści mogą odwiedzić to jedno z najstarszych miejsc w sanktuarium. Pierwsza krypta w tym miejscu prawdopodobnie powstała w XV w. Swój obecny kształt zawdzięcza przebudowie w XVII w. Kaplicy Matki Bożej, pod którą jest położona.
Przez wiele lat kryptę udostępniano zwiedzającym w oktawę Wszystkich Świętych, między 1 a 8 listopada. Później ojcowie paulini - gospodarze sanktuarium - zdecydowali się wydłużyć ten czas do jednego miesiąca, ze względu na duże zainteresowanie wiernych i turystów. Krypta pozostanie otwarta do końca listopada.
W krypcie, w niszach wykutych w skale, w 36 wnękach grobowych przez sześć wieków chowani byli ojcowie i bracia paulini. Najstarsze kości dawnych mnichów złożono we wspólnym grobie 13 października 1836 r., po siedmiogodzinnym nabożeństwie żałobnym. Później w krypcie pochowani zostali m.in. przeor Jasnej Góry w okresie I wojny światowej i wieloletni generał zakonu paulinów o. Piotr Markiewicz oraz generał zakonu w okresie drugiej wojny o. Pius Przeździecki.
Założone w końcu XIV wieku na Jasnej Górze świątynia i klasztor od początku pełniły także funkcję nekropolii - były miejscem grzebania zasłużonych duchownych i świeckich, a w nowszych czasach również przechowywania pamiątek po polskich bohaterach narodowych i ich szczątków.
Od 1968 r. ojcowie i bracia paulini z jasnogórskiego klasztoru są chowani poza obrębem sanktuarium. Na miejskim cmentarzu św. Rocha znajdują się dwa paulińskie grobowce. Starszy ozdobiony jest wizerunkiem Maryi Jasnogórskiej, nad nowszym (z 1990 r.) góruje figura Chrystusa Zmartwychwstałego.
Miejsca pochówku znajdują się także w innych miejscach jasnogórskiego klasztoru. Np. w Kaplicy Matki Bożej jest kilka XVII-wiecznych nagrobków, kryjących szczątki dobrodziejów sanktuarium, m.in. Heleny z książąt Wiśniowieckich Warszyckiej, kasztelanowej krakowskiej i Stanisława Warszyckiego, wojewody mazowieckiego i kasztelana krakowskiego.
W zaszklonej niszy lewej ściany Kaplicy Matki Bożej umieszczona jest urna z prochami przeora o. Augustyna Kordeckiego - bohatera obrony Jasnej Góry przed szwedzkim potopem. W 1973 r. - z okazji 300. rocznicy jego śmierci - urnę wystawiono na widok publiczny w pierwszej od dziedzica części Kaplicy Cudownego Obrazu.
W klasztorze jest też krypta nieudostępniana pielgrzymom - pod jasnogórską bazyliką. Pochowane są tam osoby świeckie z zasłużonych dla kraju i sanktuarium rodów. Osiem lat temu podczas remontu posadzki bazyliki odkryto jeszcze jedną nieznaną wcześniej kryptę z kamienia wapiennego, a w niej cztery unikatowe trumny, tzw. dłubanki. W wydrążonych w pniach drzew trumnach były szczątki czworga dorosłych i dziecka.
Okazało się, że to najstarsza na Jasnej Górze krypta pochówkowa, pochodząca prawdopodobnie z okresu zbliżonego do czasu ufundowania tam pierwszego murowanego kościoła - przed 1460 r. Z kolei pod posadzką części chórowej bazyliki natrafiono na pochówki ziemne - najprawdopodobniej z czasu, gdy wokół wcześniejszego kościoła drewnianego istniał cmentarz.
Przy jasnogórskiej bazylice znajduje się też Kaplica Świętych Relikwii. W szklanych gablotach pokrywających wszystkie jej ściany znajdują się relikwie świętych i błogosławionych, m.in. Honorata, Kandyda, Filipa Neriusza, Donata, Euzebiusza, a także św. Walentego - patrona zakochanych. Ponadto ziemia zebrana z pól bitewnych XIX i XX w., powstań narodowych, wojen światowych, a także m.in. Katynia i kopalni "Wujek" przechowywana jest w Kaplicy Pamięci Narodu.
Do bazyliki przylegają dwie prywatne kaplice grobowe: Denhoffów i Jabłonowskich. Kaplica Aniołów Stróżów została przebudowana w połowie XVIII wieku na mauzoleum grobowe Stanisława Jabłonowskiego, wojewody rawskiego. Natomiast Kaplica św. Pawła I Pustelnika to mauzoleum grobowe rodziny Denhoffów. W krypcie pod kaplicą jest ok. 20 trumien z XVII i XVIII w. z prochami członków tej rodziny. Tam także spoczywają prochy kilku mnichów paulińskich.
W czwartek, w dniu Wszystkich Świętych, w bazylice jasnogórskiej zostaną odprawione nieszpory z wypominkami za zmarłych i procesją. W czasie nabożeństwa przywoływane będą imiona i nazwiska zmarłych paulinów, rodziców, krewnych i bliskich, dobrodziejów sanktuarium i Zakonu Paulinów - zwłaszcza tych, którzy spoczywają na Jasnej Górze. Zgodnie z tradycją oktawy Wszystkich Świętych, w kolejnych dniach w sanktuarium będą odprawiane wspólnotowe msze za zmarłych zakonników, ich rodziny oraz zmarłych przyjaciół i dobrodziejów Jasnej Góry.
Również w czwartek częstochowscy biskupi odprawią msze z procesjami żałobnymi na cmentarzach - metropolita częstochowski abp Wacław Depo na cmentarzu św. Rocha, bp Andrzej Przybylski na cmentarzu Kule, a bp Antoni Długosz na cmentarzu św. Józefa.(PAP)
autor: Marek Błoński
mab/ pat/
