Dyrektor WOK Alicja Węgorzewska-Whiskerd (L) i Jan Kulma (P) podczas uroczystego otwarcia Ściany Joanny i Jana Kulmów w Warszawskiej Operze Kameralnej. Fot. PAP/M. Obara
W Warszawskiej Operze Kameralnej odsłonięto w piątek pamiątkową ścianę Joanny i Jana Kulmów, współtwórców Opery Kameralnej. To jest szokujące: widzieć siebie w tych wszystkich drobiazgach - powiedział podczas uroczystości Jan Kulma.
Na ścianie znalazły się fotografie Kulmów, ich życiorysy, dokumenty, ordery, wiersze Kulmowej, ich rzeczy osobiste, jak np. okulary, pióro, srebrne koziołki, które Joanna otrzymała w prezencie na Chrzcie Świętym.
Dyrektor WOK dr Alicja Węgorzewska-Whiskerd uzasadniając powstanie pamiątkowej ściany, wyznała, że kiedy pomagała w organizacji pogrzebu Joanny Kulmowej (zmarła w czerwcu 2018 r.), Jan Kulma stwierdził, że przekaże jej pamiątki po sobie i Joannie. "Powiedział mi, żebym wzięła te pamiątki i zrobiła z nich użytek. Myślę, że to jest najwspanialszy użytek - podzielić się z publicznością Opery Kameralnej dorobkiem jej współtwórców" - podkreśliła. Dodała, że cieszy się, iż to miejsce jest.
"To jest szokujące dla mnie, siebie widzieć w tych wszystkich drobiazgach, w tych wszystkich małych rzeczach" - powiedział Jan Kulma.
Zdradził, że wszystkie jego dokumenty są fałszywe, ponieważ jest w nich zła data urodzenia. "Jak wychodziłem z Powstania Warszawskiego to nie miałem dowodu, wyrobiono mi fałszywy. Zresztą wszystkich, którzy wychodzili z Warszawy przez Lasy Kabackie bez dowodu odmładzano o trzy, nawet o pięć lat, żebyśmy nie poszli do wojska. A potem już tak zostało. Mam w dokumentach wpisany rok 27, a ja jestem 13 grudzień 1924" - opowiadał. "Żyję z fałszywą datą, ale na grobie będę prawdziwy" - żartował.
Warszawska Opera Kameralna to placówka z blisko 60-letnią historią, powołana w 1961 r. przez Stefana Sutkowskiego, późniejszego wieloletniego dyrektora naczelnego i artystycznego WOK, Joannę i Jana Kulmów, Zofię Wierchowicz i Andrzeja Sadowskiego. Repertuar WOK cechuje różnorodność muzycznych stylów i form - od średniowiecznych misteriów, opery wczesnego i późnego baroku, opery klasyczne, XVIII-wieczne pantomimy, opery Rossiniego, Donizettiego, po sceniczne dzieła współczesne. Artyści WOK wykonują również muzykę kameralną, rozrywkową i symfoniczną różnych epok.
Joanna Maria Cichocka urodziła się 25 marca 1928 r. w Łodzi. W 1952 r. wyszła za mąż za Jana Kulmę, muzyka, reżysera i filozofa. W tym samym roku, po skończeniu Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej w Łodzi i uzyskaniu dyplomu aktorki dramatu przeniosła się do Warszawy, gdzie studiowała na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Pracowała jako reżyser w teatrach Łodzi, Poznania, Koszalina oraz w Teatrze Wybrzeże gdzie pełniła funkcję kierownika literackiego.
Przez 35 lat Kulmowa związana była z Ziemią Szczecińską. Jej twórczość z lat 1961-96 powstała w Strumianach w Puszczy Goleniowskiej (Zachodniopomorskie). Tam z inicjatywy Kulmowej w czasie stanu wojennego działał dziecięcy zespół wokalny i parafialny chór, który występował m.in. w Watykanie przed papieżem Janem Pawłem II. W 1968 r. Kulmowie omal nie stracili domu, kiedy poetka sprzeciwiła się podpisaniu partyjnego wniosku o usunięcie ze Związku Literatów Polskich m.in. Pawła Jasienicy i Stefana Kisielewskiego. Ostatecznie Joanna i Jan Kulmowie wyprowadzili się ze Strumian pod koniec lat 90-tych i zamieszkali w Warszawie.
Pierwszy tomik wierszy pt. "Fatum na zakręcie" wydała w 1957 r. a następnie wiersze w zbiorze "Stukam, pukam..." (1959 r.), zdradzające wzorowanie się na poezji skamandrytów. W następnych zbiorach, m.in. "Cykuta" (1967 r.) czy "Na ten słodki czas" (1981 r.) ujawniła pełen ironii, przekory i groteski styl. Była również autorką dramatów i słuchowisk.
Popularność przyniosły jej wiersze dla najmłodszych. Wydała m.in. tomiki: "Zimowe słowiki" (1967 r.), "Krześlaki z rozwianą grzywą" (1978 r.) i "Garbatą modlitwę" (1993 r.). Cenione są również jej utwory prozatorskie np. "Wio, Leokadio!" (1965) i "Bajki skrzydlate" (1991).
W 1996 r. Joanna Kulmowa objęła funkcję prezesa warszawskiej SPP. Dwukrotnie zorganizowała wspólnie z Janem Kulmą międzynarodowe spotkania literackie. V i VI Warszawskie Dni Literatury "Polska Rzeczpospolitą wielu narodów" odbiły się szerokim echem w kraju i za granicą.
W 2008 r. została uhonorowana Nagrodą Literacką Miasta Stołecznego Warszawy jako "pisarka dla dzieci" za tom "Kulmowa – dzieciom". Otrzymała również Nagrodę Literacką m.st. Warszawy 2013 za całość dorobku, w kategorii "warszawski twórca". Kulmowa została także odznaczona Medalem Korczakowskim, Złotym Medalem Gloria Artis, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Uśmiechu i wieloma innymi.
Zmarła w czerwcu 2018 r.(PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ pat/
