Film „Klerycy w komunistycznej armii” otrzymał Grand Prix prezesa IPN, w rozstrzygniętym w poniedziałek w Białymstoku Ogólnopolskim Konkursie „Audycja Historyczna Roku"”. Film opowiada o przymusowym powoływaniu do wojska kleryków seminariów duchownych w okresie trwania reżimu komunistycznego.
Głównym celem konkursu organizowanego od 2013 roku jest promowanie najnowszej historii Polski, poprzez ambitne formy twórczości radiowej i telewizyjnej. Nagrody wręczane są zawsze 26 listopada, w dniu urodzin prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego, ostatniego Prezydenta RP na Uchodźctwie, który urodził się 99 lat temu w Białymstoku (zginął w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 r).
Do szóstej edycji konkursu "Audycja Historyczna Roku" od końca kwietnia do połowy czerwca można było zgłaszać audycje i filmy, które powstały lub były emitowane w rozgłośniach radiowych lub w telewizji w ciągu ostatnich dwóch lat kalendarzowych.
Audycje oceniano w trzech kategoriach: wydarzenie (Grand Prix prezesa IPN), losy (nagroda im. Ryszarda Kaczorowskiego) oraz historia regionalna (nagroda dyrektora IPN w Białymstoku). Jury przyznało też dwa wyróżnienia.
W uroczystej gali, która odbyła się wieczorem w siedzibie białostockiego IPN, udział wziął prezes Instytutu, dr Jarosław Szarek, wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski, podlascy posłowie, przedstawiciele służb mundurowych, członkowie stowarzyszeń i organizacji kombatanckich.
"To jest nasz dług, który spłacamy. Dziękuję wszystkim dziennikarzom, wszystkim artystom" - mówił prezes IPN, podkreślając rolę dziennikarzy w upowszechnianiu historii. Nawiązując do 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości przypomniał, że "musimy pamiętać o tych, którym się nie udało, mogli tylko marzyć o niepodległej ojczyźnie".
Film "Klerycy w komunistycznej armii" Elżbiety Szumiec-Zielińskiej i Stanisława Królaka z TVP Historia okazał się najlepszą historyczną audycją. Akcja filmu dzieje się w 1959 roku, gdy władze komunistyczne złamały porozumienie z Episkopatem Polski o niepowoływaniu seminarzystów do odbycia zasadniczej służby wojskowej.
Stanisław Królak, odbierając nagrodę powiedział, że jest ona dużym zaskoczeniem, "dlatego, że temat kleryków, którzy byli brani do wojska, dotąd nie był eksploatowany w obszarze w filmu, więc dobrze, że jury ten temat zauważyło". Dodał, że w obszarze duchowieństwa, które było prześladowane przez komunistów "jest jeszcze wiele białych plam, które wymagają badań". Wyraził nadzieję, że w kolejnych latach IPN tą tematyką się zajmie.
Nagrodę w kategorii losy otrzymała Magda Grydniewska z Polskiego Radia Lublin za "Listy z Ravensbrück". Audycja opowiada o listach lubelskich harcerek z obozu Ravensbrück, których treść była źródłem informacji o niemieckich eksperymentach medycznych. "One wpadły na pomysł, żeby atramentem sympatycznym czyli własnym moczem pisać na wewnętrznej stronie ocenzurowanych kopert: kto, kogo, kto zginął, kto przeżył. Te informacje poszły w świat, Niemcy szaleli, do końca się nie zorientowali, że sami te listy wysyłają" - wyjaśniła autorka.
Katarzyna Michalak także z Polskiego Radia Lublin za "WLublinwzięte" otrzymała nagrodę w kategorii historia regionalna. Jej audycja opowiada o odważnych, zdeterminowanych, pragnących wpływać na rzeczywistość kobietach, które zmieniły oblicze Lublina.
Krzysztof Korwin-Piotrowski otrzymał wyróżnienie za film "Kinderlager Pogrzebin", dla audycji związanej z obszarem działania IPN w Krakowie. Film opowiada o zbrodni dokonanej przez Niemców w 1943 roku koło Raciborza, gdzie w okropnych warunkach przetrzymywano około 200 polskich dzieci.
Wyróżnienie za specjalne wartości poznawcze otrzymała audycja "Ballada o pieśni" Anny Kołodziejczyk. Reportaż opowiada o historii pieśni "Mury" Jacka Kaczmarskiego. W 2018 roku mija 40 lat od jej powstania.
Na konkurs wpłynęło 50 prac. Produkcje oceniało jury z udziałem historyków IPN i dziennikarzy. Wysokość nagród co roku ustala prezes IPN. To kwoty od 3 tys. zł do 10 tys. zł.
Według IPN do wszystkich edycji konkursu zgłoszono ponad 320 prac mówiących o takich zagadnieniach jak: II wojna światowa, losy żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego, zagłada i ratowanie Żydów, deportacje na Sybir czy represje i ofiary systemu komunistycznego.(PAP)
Autorka: Małgorzata Półtorak
mpt/ mkr/
