Źródło: Muzeum Historyczne w Krakowie
Architekt Jan Zawiejski - twórca budynku Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i gmachów kilkunastu krakowskich szkół - jest bohaterem wystawy „Myślenie miastem” otwartej w środę w Muzeum Historycznym.
"Wszystkie budynki, które zaprojektował w Krakowie Jan Zawiejski dalej pełnią swoją funkcję i stanowią żywą tkankę miasta. To, co go wyróżniało spośród architektów krakowskich działających na przełomie XIX i XX wieku, to ogromne przywiązanie do Krakowa. Dla niego budowanie było służbą miastu, którą realizował poprzez wznoszenie budynków publicznych" – powiedziała PAP kuratorka wystawy Kamila Twardowska. "On +myślał miastem+, co akcentujemy w tytule wystawy. Pobierał nauki za granicą i wszystko, czego się nauczył chciał oddać rodzinnemu miastu. Kraków to najważniejszy temat twórczości Jana Zawiejskiego" – podkreśliła.
Zawiejski pochodził z rodziny bogatych kupców żydowskich. Studiował w Bawarskiej Szkole Politechnicznej w Monachium oraz w Szkole Politechnicznej w Wiedniu. W latach 1900-22 był architektem Budownictwa Miejskiego w Krakowie.
Na wystawie w Kamienicy Hipolitów obejrzeć można stworzone przez Zawiejskiego rysunki architektoniczne i archiwalne zdjęcia kilku kamienic czynszowych, w tym przepięknej kamienicy Mojżesza Ohrensteina u zbiegu ul. Dietla i Stradom oraz czternastu szkół, w tym gmachów przy ul. Wąskiej, Lubomirskiego, Topolowej i Starym Kleparzu. Prezentację otwiera makieta dzieła, które przyniosło mu największą sławę – otwartego w 1893 r. Teatru Miejskiego, dziś Teatru im. Juliusza Słowackiego.
Zwiedzający zobaczą, jak miał wyglądać niezrealizowany nigdy gmach miejskiego ratusza z ciekawą ikonografią. Na jego fasadzie pojawiły się: polski Orzeł i litewska Pogoń, herby oraz postacie polskich władców. Gmach miała wieńczyć figura Herkulesa zabijającego hydrę lernejska, która była symbolem Habsburgów. Są też niezrealizowane projekty: Teatru Ludowego z 1907 r., w który miał być prezentowany lżejszy repertuar, a którego bryłę architekt wzorował na krakowskiej szopce oraz projekt grobowca prezydenta Juliusza Leo.
Twórcy wystawy pokazują Zawiejskiego także w przestrzeni prywatnej poprzez makietę jego mieszkania w tzw. Jasnym Domu u zbiegu ul. Biskupiej i Łobzowskiej oraz pamiątki: pocztówki i maszynopisy jego własnych utworów literackich, przyznany mu przez przyjaciół Order Zasługi Kawalerskiej "Veterano Amoris", zaproszenia i plany spotkań towarzyskich.
Ekspozycję zamyka sala, w której prezentowane są fragmenty broszury wydanej przez Zawiejskiego w 1907 r. W tekście rozważa on zmiany zachodzące w przestrzeni miasta i stawia pytania o przyszłość architektury. "Po ponad stu latach jego spostrzeżenia nie tracą aktualności" – powiedziała Kamila Twardowska.
Wystawa "Myślenie miastem. Architektura Jana Zawiejskiego" potrwa do 22 kwietnia. Będą jej towarzyszyć spacery architektoniczne po Krakowie, gra miejska oraz warsztaty dla dzieci.(PAP)
autor: Małgorzata Wosion-Czoba
wos/ pat/
