Odnowione sarkofagi władców z dynastii Wazów wróciły w piątek do katedry na Wawelu. Zwiedzający Groby Królewskie będą mogli je oglądać w krypcie, w której wyeksponowano ukryte wcześniej pod tynkiem kamienne wątki ścian - pozostałości po budowlach romańskich i gotyckich.
Z pracowni Agnieszki i Tomasza Trzosów wróciły sarkofagi: Konstancji Habsburżanki, Zygmunta III Wazy, ich syna Jana Alberta, królowej Ludwiki Marii Gonzagi i jej syna Jana Zygmunta. Dwa z nich są cynowe, dwa miedziane, jeden mosiężny.
Sarkofagi króla Zygmunta III Wazy i jego drugiej żony Konstancji Habsburżanki odzyskały dawny wygląd - są teraz barwnie polichromowane. Kolorystyka dekoracji została odtworzona na podstawie tego, co zachowało się na sarkofagach oraz dokumentacji sporządzonej przez Józefa Łepkowskiego w 1877 r.
"Elementy barwne były wcześniej przysłonięte tlenkami. Po ich usunięciu mogliśmy zrekonstruować po zachowanych śladach i na podstawie dokumentacji te wszystkie złocenia i warstwy barwne" - mówiła Agnieszka Trzos.
Podczas prac do sarkofagów Zygmunta III Wazy i Konstancji Habsburżanki wprowadzona została dodatkowa konstrukcja, która wzmacnia je od wewnątrz i chroni je przed deformacją. Dotychczasowe drewniane trumny mocno zdegradowane zostały wraz ze szczątkami włożone do trumien stalowych.
Wewnątrz cynowego sarkofagu Konstancji Habsburżanki konserwatorzy znaleźli łacińską inskrypcję z nazwiskiem gdańskiego konwisarza Erasmusa Viriana i datą 1631. Ciekawe informacje przyniosła także konserwacja sarkofagu królowej Gonzagi, bo okazało się, że jego konstrukcja jest zbieżna z konstrukcją sarkofagu hetmana Janusza Radziwiłła w Kiejdanach, przypuszczalnie powstały w tym samym warsztacie.
Wykonany z miedzi sarkofag Jana Alberta Wazy odzyskał pierwotny czarny kolor. Mosiężny sarkofag królowej Marii Gonzagi jest teraz srebrzony, a wcześniej pokrywał go pożółkły werniks.
Operacja wniesienia sarkofagów do krypty katedry na Wawelu trwała kilka godzin. Użyto specjalnego wózka, suwnicy i siły ludzkich mięśni.
"Sarkofagi wyglądają teraz przepięknie, choć dla niektórych może być zaskoczeniem, że są tak barwnie polichromowane" – mówiła dziennikarzom rzeczoznawca ministra kultury i dziedzictwa narodowego ds. konserwacji zabytków metalowych dr Elżbieta Maria Nosek. Konserwatorzy podkreślają, że barwne zdobienie sarkofagów w XVII wieku nie było niczym niezwykłym.
W krypcie Wazów znajduje się także odrestaurowany wcześniej sarkofag króla Jana Kazimierza wykonany z jasnego piaskowca. Jego wieko jest ozdobione dwoma sztandarami, dwoma berłami i dwoma jabłkami - co jest odniesieniem do tego, że był on królem Polski i tytularnym królem Szwecji.
Podczas prac w krypcie konserwatorzy pod warstwą tynków natrafili na pozostałości murów zewnętrznych katedry istniejącej na Wawelu na przełomie XI i XII wieku oraz powstałych w dwóch fazach XIV-wiecznych murów, które są pozostałością po przebudowie istniejącej kiedyś w tym miejscu kaplicy pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. Wątki te zostały wyeksponowane, a XVII-wieczne sklepienie krypty jest - tak jak było dotąd – otynkowane.
W korytarzu łączącym kryptę Wazów z kryptą Zygmuntowską zwiedzający będą mogli zobaczyć fragment gotyckiej przypory z gmerkiem czyli znakiem kamieniarza. W krypcie zamontowany będzie monitor, na którym będzie można przeczytać informacje o samej krypcie i sarkofagach.
Jak mówił proboszcz katedry na Wawelu ks. prałat Zdzisław Sochacki odrestaurowana krypta zostanie udostępniona zwiedzającym w przyszłym tygodniu. "Odnowienie sarkofagów znajdujących się w katedrze to było moje marzenie" – mówił ks. prałat Sochacki. Dodał, że dzięki Narodowemu Funduszowi Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i ustanowionemu przez Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa wieloletniemu programowi projektów kluczowych parafia ma zapewnione finansowanie prac konserwatorskich. "Dzięki temu mamy mniejsze obawy, czy środki będą. Co roku są" – dodał ks. Sochacki.
W przyszły roku planowane jest odnowienie m.in. sarkofagu Augusta II Mocnego, a jeśli będą środki rozpoczną się także prace w Krypcie Wieszczów.(PAP)
autor: Małgorzata Wosion-Czoba
wos/ itm/
